Διά χημικά εντομοκτόνα, φυτοπροστασία από έντομα, μορφές εντομοκτόνων και κατηγορίες φυτοφαρμάκων, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Η Μητέρα Φύσις μετά από αμέτρητα χρόνια εξελίξεων και βιοκλιματικών μεταβολών έχει δημιουργήσει μία απίστευτη
ποικιλία έμβιων όντων και οργανισμών. Κάθε δημιούργημά της φαίνεται να διαδραματίζει και να ικανοποιεί ένα συγκεκριμένο ρόλο στο ευρύτερο οικοσύστημα. Δυστυχώς, όμως, η επιδίωξη του ανθρώπου να ελέγχει πολλές φυσικές διαδικασίες για προσωπικό του όφελος έχει ποικιλοτρόπως οδηγήσει ακόμα και στη διατάραξη της φυσικής ισορροπίας. Όσον αφορά στα φυτά, έχει δημιουργηθεί η ανθρώπινη ανάγκη για εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης παραγωγής, αλλά και εξασφαλίσεως ικανοποιητικών αισθητικών προτύπων για τους καρπούς ή τα φυτικά τμήματα τα οποία διατίθενται στην αγορά. Όντας, όμως, οργανισμοί εκτεθειμένοι στο περιβάλλον, όλα τα φυτά υπόκεινται σε καταπονήσεις και παρασιτισμούς, που δημιουργούν σοβαρά φυτοπαθολογικά προβλήματα. Η επιστήμη, άλλες φορές από αδήριτη ανάγκη για επιβίωση των ανθρώπων, ενώ πολλές φορές σε συνδυασμό με την απληστία ή την ιδιοτέλεια των ατόμων, έχει εξασφαλίσει την παραγωγή ποικίλων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Σκοπός των τελευταίων είναι η κατά το δυνατόν καλύτερη προστασία των φυτών.
Τα χημικά εντομοκτόνα, όπως και τα μυκητοκτόνα, συνιστούν την αιχμή του δόρατος εναντίον φυσικών δραστηριοτήτων
τις οποίες ο άνθρωπος αξιολογεί ως προβληματικές για αυτόν και τα φυτά που επιθυμεί να προστατεύσει. Με αυτά τα σκευάσματα γίνεται προσπάθεια ώστε να περιοριστούν ή να ελεγχθούν οι πληθυσμοί έμβιων οργανισμών, κυρίως εντόμων, ακάρεων ή νηματωδών, που προκαλούν προβλήματα στην παραγωγή, στην εμφάνιση ή ανάπτυξη των φυτών. Όλα τα φυτοπροστατευτικά εντομοκτόνα τα οποία παράγονται και διατίθενται προς εφαρμογή προς όφελος των καλλιεργητών θεωρητικώς υπόκεινται πλέον σε πολύ αυστηρούς κανονισμούς ασφαλείας και χρήσεως, αλλά αυτό ακόμα δεν έχει αποτρέψει την αλόγιστη χρήση τους με αποτέλεσμα αρκετές φορές να ρυπαίνεται το περιβάλλον, να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των χρηστών ενός ιδιωτικού και ιδιόχρηστου κήπου και να παραβιάζεται η ομαλή φυσική ζωή των ωφέλιμων όντων για τη γεωργία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα κατά την εξόντωση εντόμων επικονιαστών. Εξυπακούεται το ότι στη συντήρηση κήπων, ειδικώς του αστικού περιβάλλοντος, η χρήση εντομοκτόνων υποχρεωτικώς πρέπει να είναι αυστηρώς ελεγχόμενη και να υπόκειται στις εντολές του Νόμου, όπως για παράδειγμα ήταν η Υπ. Απ. Αρ. Πρ. 87087, 12 Σεπτ. 1988. Δυστυχώς, η παραβίαση τέτοιων κανόνων ασφαλείας όχι μόνο μπορεί να καταλήξει στην περαιτέρω ρύπανση του περιβάλλοντος, αλλά ενδεχομένως να επισύρει ακόμα και βαρύτατες ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες στην Ελλάδα, όπως προσδιόριζε η κείμενη νομοθεσία για παράδειγμα με Υπ. Απ. Αρ. Πρ. 180924, 03 Φεβρ. 2010.
Η φυτοπροστασία από έντομα με τις κατηγορίες φυτοφαρμάκων τις οποίες συνιστούν οι διάφορες μορφές εντομοκτόνων,
ερείδεται επί των επιστημονικών γνώσεων για τη χημική ή βιολογική καταπολέμηση των παρασίτων. Η χημική καταπολέμηση των εντόμων με τα αντίστοιχα χημικά εντομοκτόνα οφείλεται στη δράση χημικών ουσιών οι οποίες είναι δημιούργημα της χημικής βιομηχανίας. Όμως, μπορεί κάποιες από αυτές τις χημικές ουσίες να έχουν γίνει γνωστές επειδή παράγονται στη φύση ή ακόμα να έχουν φυτική προέλευση, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τις πυρεθρίνες ή τη ροτενόνη. Από την άλλη μεριά, η βιολογική καταπολέμηση πραγματοποιείται με την αρωγή των φυσικών εχθρών των εντόμων οι οποίοι διατίθενται σε ειδικές συσκευασίες υπό των καταλλήλων συγκεντρώσεων των πληθυσμών τους. Οι φυσικοί εχθροί εξαπολύονται ή ψεκάζονται από τον καλλιεργητή με σκοπό να επιτεθούν ή να παρασιτήσουν στα φυτοπαθογόνα έντομα. Ανεξαρτήτως της προελεύσεώς τους όλα τα εντομοκτόνα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και όχι συνέχεια προκειμένου να περιορίζονται οι πιθανότητες για να αναπτύξουν τα έντομα αντοχή ή ανοχή στις δραστικές ουσίες. Πρέπει να τονιστεί το ότι ακόμα και η χρήση των επονομαζομένων ως "βιολογικών σκευασμάτων" συνιστάει παρά φύση εξωγενή παρέμβαση στο οικοσύστημα του κήπου και πρέπει να γίνεται μετά από σκέψη και να μην είναι συνέπεια μίας υποτιθέμενης οικολογικής ανησυχίας. Δυστυχώς, οι επιπτώσεις των ανεξέλεγκτων φυτοπροστατευτικών ουσιών μπορεί να είναι τρομακτικές ακόμα και στο γενετικό υλικό των ανθρώπων, οπότε απαιτείται εμπειρία, βαθιά γνώση των φυτοφαρμάκων και μεγάλη υπευθυνότητα κατά την εφαρμογή τους.
Τα χημικά εντομοκτόνα μπορεί να διαθέτουν στερεά, υγρή ή αέρια μορφή. Όλα αυτά τα φυτοφάρμακα εμπεριέχουν στο
μείγμα τους τουλάχιστον μία βασική χημική ουσία η οποία είναι η ονομαζόμενη "δραστική ουσία" του σκευάσματος και ασκεί τον πρωταρχικό φυτοπροστατευτικό ρόλο. Τα υπόλοιπα συστατικά συνεπικουρούν τη δράση της δραστικής ουσίας με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα με το να διατηρούν σταθερά τα χημικά στοιχεία ή να υποβοηθούν την προσκόλληση στους φυτικούς ιστούς. Προκειμένου να επιτύχουν το σκοπό τους όλες οι μορφές εντομοκτόνων έχουν διάφορες μεθόδους επιθέσεως κατά των φυτοπαθογόνων παρασίτων. Επίσης, είναι αξιόλογο το ότι κάποια χημικά εντομοκτόνα έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν συγκεκριμένα έντομα αφήνοντας ανενόχλητα τα ωφέλιμα, ασκώντας δηλαδή την "εκλεκτική φυτοπροστασία". Επίσης, αναλόγως του σκευάσματος είναι σε θέση να προσβάλουν τόσο τα ενήλικα άτομα, όσο και τα αυγά ή τις προνύμφες των εντόμων. Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα ήθελε να ενημερώσει τις φίλες και τους φίλους της για το ότι τα χημικά εντομοκτόνα αναλόγως της δράσεώς τους σε γενικές γραμμές στοχεύουν: α΄) Στη λύση, δηλαδή στην καταστροφή των κυτταρικών μεμβρανών των ιστών των εντόμων, β΄) Στην διατάραξη των ορμονικών λειτουργιών των εντόμων, γ΄) Στην επικάλυψη των εξωτερικών τμημάτων των παρασίτων ώστε να μην μπορούν να ανασάνουν και να ασφυκτιούν, δ΄) Στην προσβολή του νευρικού συστήματος, ε΄) Στη δημιουργία προβλημάτων στο περιεχόμενο του κυτταρικού υλικού, ς΄) Στην παγίδευση και εξόντωση των εντόμων με εκμετάλλευση της ερωτικής διαθέσεως των φυτοπαθογόνων πληθυσμών, και ζ΄) Εμμέσως στο να συνεπικουρούν τη βασική βιολογική επίθεση την οποία διενεργούν οι φυσικοί ανταγωνιστές των εντόμων.
Όσον αφορά στον τρόπο δράσεώς τους, τα χημικά εντομοκτόνα προσλαμβάνονται από τα έντομα είτε μέσω της άμεσης
επαφής, είτε με τη βρώση και κατάποσή τους, είτε με την εισπνοή τους. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατ’ ευθείαν επάνω στα έντομα ή να γίνει πρώτα διασκορπισμός και ψεκασμός πάνω στη φυλλική επιφάνεια, στους βλαστούς, στο χώμα ή μέσω ριζοποτίσματος. Εάν το χημικό σκεύασμα που χρησιμοποιείται για τη χημική καταπολέμηση φυτοπαθογόνων παρασίτων εντόμων εισχωρεί στο εσωτερικό των φυτών του κήπου και κυκλοφορεί στους χυμούς εντός των φυτικών ιστών, τότε το εντομοκτόνο καλείται "διασυστηματικό", έχει συνήθως σχετικώς μακρά χρονική διάρκεια δράσεως και μπορεί να μεταβολιστεί από το φυτό ή να παραμείνει ακέραιο στην αρχική του μορφή. Αντιθέτως, εάν διατηρείται σχεδόν στην επιφάνεια των φύλλων ή των βλαστών, τότε ονομάζεται "μη διασυστηματικό". Πρέπει να διευκρινισθεί το γεγονός ότι πολλά από τα χημικά εντομοκτόνα είναι πάρα πολύ ισχυρά όσον αφορά στην τοξική δράση τους, όπως επίσης μπορεί όχι απλώς να έχουν μεγάλο χρονικό φάσμα δράσεως, αλλά και να χαρακτηρίζονται από επικίνδυνη υπολειμματική παρουσία, οπότε απαιτείται μεγάλη προσοχή για να μην ρυπανθεί το περιβάλλον. Οι πιο βασικές κατηγορίες φυτοφαρμάκων όσον αφορά στα χημικά εντομοκτόνα είναι οι εξής: α') ΣΤΟΜΑΧΟΥ, όπου περιλαμβάνονται τα χημικά εντομοκτόνα τα οποία προσλαμβάνονται και καταπίνονται από τα έντομα όταν θρέφονται, β΄) ΕΠΑΦΗΣ, τα οποία δρουν όταν έλθουν σε επαφή ή επικαλύψουν το σώμα των εντόμων, γ΄) ΚΑΠΝΙΣΜΟΥ ή ΑΤΜΟΥ, που δρουν με την εκδήλωση ατμών ή αερίων τα οποία προκύπτουν από συγκεκριμένες χημικές ενώσεις με καύση ή χημική αντίδραση, εξοντώνοντας ακόμα και διά της αναπνευστικής οδού, αλλά και διαθέτοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα ότι μπορούν να διεισδύσουν όπου δεν είναι δυνατό να προσεγγίσουν όλα τα άλλα εντομοκτόνα, ακόμα και στο εσωτερικό των καρπών ή των σπόρων, δ΄) ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ή ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ, τα οποία έχουν την ιδιότητα συνδυασμένων χαρακτηριστικών δράσεως των υπολοίπων εντομοκτόνων και ευρύ φάσμα επιθέσεως, ε΄) ΕΚΛΕΚΤΙΚΑ, που στοχεύουν σε συγκεκριμένα έντομα αφήνοντας ανέπαφα τα ωφέλιμα, και ς΄) ΦΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ τα οποία βασίζονται σε χημικές ουσίες οι οποίες προέρχονται από φυτικούς οργανισμούς, οπότε είναι σχετικώς πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Βεβαίως, πολλές φορές σε έναν κήπο μπορεί να συνδυαστεί ο ορθολογικός συνδυασμός διαφορετικών σκευασμάτων , όπως είναι τα χημικά εντομοκτόνα και τα βιολογικά ή μικροβιακά εντομοκτόνα τα οποία καταπολεμούν τα έντομα με τη χρήση των φυσικών τους ανταγωνιστών ή μικροοργανισμών ή ιών που παρασιτούν εις βάρος τους και είναι σχετικώς πολύ πιο φιλικά προς το περιβάλλον.
Όπως έχει προαναφερθεί η χρήση των χημικών εντομοκτόνων υπόκειται σε θεμελιώδεις κανόνες ασφαλείας. Οι φίλες και
οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ πρέπει να γνωρίζουν, όπως ήδη ξέρουν οι πελάτες της, το ότι ειδικώς σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο η εφαρμογή τους μπορεί να αποβεί επικίνδυνη όχι μόνο για τα έντομα ή τα φυτά, αλλά και για τους ανθρώπους οι οποίοι ψυχαγωγούνται στο χώρο πρασίνου. Εάν πρέπει να χρησιμοποιηθούν πρέπει να επιλεχθούν τα σκευάσματα με πολλή μεγάλη προσοχή κατά το Νόμο και να χορηγούνται υπό της επιβλέψεως κατάλληλου επαγγελματία, ενώ δεν αποκλείεται μερικές φορές να υφίσταται η υποχρέωση ειδοποιήσεως κάποιας αρμοδίου κρατικής Αρχής. Σε γενικές γραμμές η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ συνιστά: α΄) Πάντοτε να χρησιμοποιούνται από τον χρήστη όλα τα προστατευτικά μέτρα βάσει των σημάνσεων των φυτοφαρμάκων και των υποδείξεων των αρμοδίων Αρχών, β΄) Αναλόγως του σκευάσματος να ελαχιστοποιείται ή να αποκλείεται η εφαρμογή των χημικών εντομοκτόνων σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο ο οποίος βρίσκεται μέσα στο αστικό περιβάλλον, γ΄) Υποχρεωτικώς να εφαρμόζεται η κατά γράμμα τήρηση των χρονικών ορίων ασφαλείας μεταξύ της χρήσεως των φυτοφαρμάκων και της καταναλώσεως των καρπών, όπως καθορίζονται από τις αρμόδιες Αρχές και τους όρους χρήσεως των σκευασμάτων, δ΄) Πάντοτε να λαμβάνεται ειδική μέριμνα προστασίας εάν στο χώρο του κήπου κυκλοφορούν άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, παιδιά ή έγκυες γυναίκες, ε΄) Να αποφεύγεται η χρήση τους όταν τα έντομα επικονιαστές δραστηριοποιούνται ή να χρησιμοποιούνται εκλεκτικά εντομοκτόνα, ς΄) Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικώς των υδάτων, όπως αυτά τα οποία βρίσκονται για παράδειγμα σε πηγάδια ή ανοιχτές δεξαμενές, ζ΄) Απαγορεύεται να γίνεται υπέρβαση των δοσολογιών και όταν υπάρχουν αμφιβολίες για τις δοσολογίες πάντοτε επιλέγονται οι μικρότερες αναλογίες ή διενεργούνται προηγουμένως επιλεκτικές πειραματικές εφαρμογές, η΄) Χρειάζεται να αποφεύγεται η συνεχής χρήση ενός σκευάσματος με συγκεκριμένη δραστική ουσία, αλλά προτείνεται εναλλαγή προϊόντων, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα αναπτύξεως ανθεκτικότητος ή ανοχής από τα έντομα, θ΄) Με βάση τις οδηγίες χρήσεως των φυτοφαρμάκων δεν ενδείκνυται πάντα η ανάμειξη διαφορετικών εντομοκτόνων με την ελπίδα καλύψεως διευρυμένου φάσματος παθογόνων, διότι ο συνδυασμός δραστικών ουσιών μπορεί να προκαλέσει έντονες τοξικότητες ή επικίνδυνα χημικά παράγωγα, ι΄) Τα υπολείμματα των φυτοφαρμάκων πρέπει να απορρίπτονται με τη δέουσα προσοχή, ια΄) Τα χημικά εντομοκτόνα καλύτερα να χρησιμοποιούνται κατά κανόνα απογευματινές ώρες, ώστε να μην προκαλούνται αλλοιώσεις των φαρμάκων ή εξατμίσεις των υγρών τα οποία διαλύονται και κατά συνέπεια αυξήσεις των συγκεντρώσεων των χημικών συστατικών οι οποίες οδηγούν σε τοξικότητες, ιβ΄) Απαγορεύεται η χρήση χημικών εντομοκτόνων όταν επικρατούν έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα είναι η υπερβολική ζέστη, το πολύ κρύο, ο αέρας, οι βροχές ή υψηλή σχετική υγρασία, ιγ΄) Κατά την εφαρμογή των φυτοφαρμάκων για φυτοπροστασία δεν πρέπει να καταναλώνονται τροφές ή άλλα υλικά, όπως είναι τα τσιγάρα, ιδ΄) Πάντοτε οι συσκευασίες ασφαλίζονται μακριά από ευπαθή άτομα και εάν είναι δυνατόν να μην βρίσκονται εντός των οικιών , ιε΄) Ποτέ δεν πρέπει να τοποθετούνται χημικά εντομοκτόνα ή φυτοφάρμακα εν γένει στην κουζίνα ή σε εμφανή σημεία των κοινόχρηστων χώρων, και τέλος, ις΄) Ποτέ δεν πρέπει να γίνονται πειραματισμοί με φυτοφάρμακα από ερασιτέχνες οι οποίοι υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, αφού ακόμα και το πιο αθώο φάρμακο μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως επιβλαβές υπό των καταλλήλων προϋποθέσεων καταχρήσεως ή εσφαλμένης εφαρμογής.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων