Διά κούρεμα γκαζόν και το ύψος κοπής, καθώς και διά χλοοκοπτικές μηχανές ή χλοοκοπτικά διά συντήρηση γκαζόν και περιποίηση χλοοτάπητα, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι διαθέτουν ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους όπου φιλοξενούνται μικρές ή μεγάλες
εκτάσεις με γρασίδι, δεν θα διαφωνήσουν με τη διαπίστωση ότι το κούρεμα γκαζόν κατά την περιποίηση χλοοτάπητα είναι η πιο συχνή φροντίδα η οποία παρέχεται προς το καλλωπιστικό γρασίδι. Παρ' όλο που η κοπή γκαζόν ή αλλιώς, το κούρεμα γκαζόν, αποτελεί μία από τις περιοδικώς επαναλαμβανόμενες ενέργειες στη συντήρηση κήπων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μετατρέπεται ακόμα και σε μία από τις μονότονες κηπουρικές εργασίες, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου η διεξαγωγή της επηρεάζει σε τεράστιο βαθμό την υγεία και αισθητική αυτής της χλόης στον κήπο μας. Οι κανόνες οι οποίοι διέπουν τη διεξαγωγή του κουρέματος χλοοτάπητα είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων και έχουν να κάνουν με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, τη μορφολογία και το ανάγλυφο του εδάφους, τη σύσταση και γονιμότητα του εδάφους, το είδος και την υγεία του γκαζόν, τη χρήση για την οποία προορίζεται το γρασίδι ή τα αισθητικά κριτήρια. Εξυπακούεται το ότι το κούρεμα γκαζόν χρειάζεται να διεξάγεται πάντα με καλοσυντηρημένα μηχανήματα και με πρόγραμμα, όπως συμβαίνει σχεδόν με όλες τις επεμβάσεις μας στους καλλωπιστικούς χλοοτάπητες.
Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα υποστήριζε την άποψη ότι με βάση την εμπειρία της από τη συντήρηση των ελληνικών κήπων, που έχει
αναλάβει υπό της ιδιότητος του εργολάβου, τα κηποτεχνικά δεδομένα συνηγορούν στο ότι τη μεγαλύτερη ανάγκη σε κούρεμα καθ' όλη διάρκεια του έτους έχουν τα γκαζόν εκείνα τα οποία συγκροτούνται από ψυχρόφιλα είδη και κυρίως φεστούκα καλαμοειδή, δηλαδή Festuca arundinacea. Βεβαίως, μεγάλες ανάγκες σε κοπή έχουν και αρκετά θερμόφιλα είδη, όπως είναι για παράδειγμα το κικούγιο ή κάποιος κυνόδοντας όταν βρίσκονται σε βλαστική έξαρση, αλλά η σχετική ανάγκη για το κούρεμα γκαζόν είναι μεγαλύτερη ή έντονη στην περίπτωση της φεστούκα διότι μπορεί να επηρεάσει καταλυτικώς την υγιεινή και την υγεία της. Δυστυχώς ή ευτυχώς, συνήθως οι καλλωπιστικοί χλοοτάπητες των ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων οι οποίοι εγκαθίστανται ειδικώς στη νότιο Ελλάδα είναι αμιγούς συστάσεως ή μείγματα σπόρων όπου κυριαρχούν σε αναλογίες οι πόες και τα είδη ή οι ποικιλίες των ψυχρόφιλων ειδών, όπως είναι η προαναφερόμενη φεστούκα. Τούτο είναι απόρροια της θεωρητικής ικανότητός τους να παραμένουν σχετικώς ακμαίοι, διακριτοί και προσβάσιμοι καθ' όλον το έτος, παρ' όλο το ότι απαιτείται υψηλότερο χρηματικό κόστος για τη φροντίδα γκαζόν κατά τις περιόδους με έντονες τις ξηροθερμικές συνθήκες.
Οι φίλες και οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ γνωρίζουν το γεγονός ότι τα φυτά που συγκροτούν το γκαζόν υπόκεινται στις μεταβολές του περιβάλλοντος ανά εποχή. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον επηρεάζουν το είδος, το πλήθος, αλλά και την ένταση των αναγκών τους ή των φροντίδων τους. Συνεπάγεται, λοιπόν, το ότι και το κούρεμα γκαζόν δεν διεξάγεται με τον ίδιο τρόπο ή ρυθμό καθ' όλη τη διάρκεια του έτους ή του βίου ενός χλοοτάπητα. Όσον αφορά στους ελληνικούς κήπους, οι ανάγκες κοπής του βαθμιαίως εντατικοποιούνται με την έλευση της ανοίξεως και μπορεί να περιοριστούν αναλόγως του γκαζόν κατά τους θερινούς μήνες ή και να εκμηδενιστούν με την εκδήλωση των χειμωνιάτικων χαμηλών θερμοκρασιών. Θεωρητικώς, όσο πιο συχνά πραγματοποιούνται τα κουρέματα γκαζόν όταν αυτό το γρασίδι είναι υγιές, τόσο πιο αποτελεσματικά τείνουν να είναι διότι με αυτήν την τακτική αφαιρείται εκάστη φορά μία μικρή περιοχή εκ της φυλλικής επιφανείας. Έτσι, ελαχιστοποιείται η καταπόνηση ή το σοκ που υφίστανται τα φυτά του γρασιδιού μετά από την κοπή τους. Στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θεωρούμε ότι υπό ιδανικών συνθηκών φροντίδας κήπου, μία φορά ανά εβδομάδα σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα θα μπορούσε να διεξάγεται το κούρεμα γκαζόν με ιδιαιτέρως ικανοποιητικά αποτελέσματα για όλα τα γρασίδια. Βεβαίως, αξίζει να αναφέρουμε το ότι υφίστανται κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις όσον αφορά σε αυτή τη συχνότητα κοπής διότι αφ' ενός κατά τη διάρκεια μικρών χρονικών περιόδων ενδέχεται οι εποχικές ή οι εδαφοκλιματικές συνθήκες να είναι τέτοιες ώστε να ευνοείται η εξαιρετικώς ταχεία βλαστική ανάπτυξη γκαζόν, οπότε η κοπή θα μπορούσε να πραγματοποιείται κάθε δύο ή τρεις ημέρες και αφ' ετέρου υπάρχουν είδη χλοοτάπητα τα οποία χρειάζονται ελάχιστες φορές κούρεμα γκαζόν, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τη διχόντρα. Όμως, καλό θα ήταν να τονίσουμε το ότι όσοι κάτοχοι χώρων πρασίνου διαθέτουν γρασίδι του οποίου τη συντήρηση έχει αναλάβει κάποιος έμπειρος εργολάβος για τη συντήρηση κήπων, θα μπορούσαν άνετα να ανεχθούν μία σχετικώς μικρότερη συχνότητα επαναλήψεως κοπής γκαζόν χωρίς να διακατέχονται εκ της αγωνίας για την ευημερία του γρασιδιού.
Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ συστήνει το κούρεμα γκαζόν να λαμβάνει χώρα τις πρωινές ή τις απογευματινές ώρες όταν διεξάγεται κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο, ενώ καλό θα ήταν να πραγματοποιείται αμέσως μόλις περιορίζεται η ηλιοφάνεια κατά τις απογευματινές ώρες όταν διεξάγεται το καλοκαίρι. Ομοίως, φρόνιμο θα ήταν οι εργασίες για την κοπή γκαζόν να μην διενεργούνται αφ' ενός όταν ο χλοοτάπητας είναι πολύ βρεγμένος μετά από διαβροχή ή άρδευση και αφ' ετέρου όταν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ακραίες, όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν επικρατεί ιδιαιτέρως υψηλή ή χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος, όταν φυσούν ισχυροί βόρειοι άνεμοι, όταν βρέχει, όταν καταπίπτει χαλάζι και χιόνι ή όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι υπερβολικώς έντονη.
Προκειμένου να ολοκληρωθεί το κούρεμα γκαζόν χρειάζονται ορισμένα συγκεκριμένα χλοοκοπτικά μέσα. Αυτά μπορεί να
είναι χειροκίνητα ή μηχανοκίνητα χλοοκοπτικά. Σε πολύ μικρές εκτάσεις χλόης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένα χειροκίνητο εργαλείο, όπως γινόταν πριν εξελιχθεί η τεχνολογία για να προσφέρει τις μηχανοκίνητες χλοοκοπτικές μηχανές. Αλλά τα χειροκίνητα μηχανήματα δεν διακρίνονται για την αξιόλογη ικανότητά τους στη συλλογή του κομμένου χόρτου, ενώ ενδέχεται να γίνουν γρήγορα κουραστικά. Αντιθέτως, οι μηχανοκίνητες χλοοκοπτικές μηχανές, είτε είναι ηλεκτρικές, είτε λειτουργούν με καύσιμο υλικό, προσφέρουν περισσότερες ευκολίες. Εξ άλλου διαθέτουν περισσότερη ισχύ, συλλέγουν τα χόρτα και εργάζονται πιο αποδοτικά. Εννοείται το ότι οι χλοοκοπτικές μηχανές οι οποίες λειτουργούν με καύσιμο υλικό είναι οι πιο ισχυρές, οι πιο εύχρηστες και κατάλληλες για την κοπή γκαζόν, αρκεί να προέρχονται από αξιόπιστες βιομηχανίες γεωργικών και αγροτικών προϊόντων κήπου διαθέτοντας όλες τις νόμιμες εγγυήσεις ή προδιαγραφές κατασκευής και λειτουργίας. Όμως, αυτές οι βενζινοκίνητες χλοοκοπτικές μηχανές χαρακτηρίζονται από το αρνητικό στοιχείο του υψηλότερου χρηματικού κόστους αγοράς και της αναλόγου συντηρήσεως των μηχανικών τμημάτων τους. Σε γενικές γραμμές, τα σύγχρονα χλοοκοπτικά έχουν διάφορες τεχνικές κοπής, αλλά κατά κόρον στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται εκείνα με τις οριζοντίως περιστρεφόμενες λεπίδες. Προσοχή πρέπει να δίδεται στην ασφάλεια των χρηστών, στην ταχύτητα και στη φορά κινήσεως του χλοοκοπτικού μηχανήματος. Οι μικρές ή οι μεγάλες ταχύτητες δεν συμβάλλουν στο αποτελεσματικό κούρεμα του γκαζόν, ειδικώς όταν η μηχανή δεν διαθέτει μεγάλη ισχύ ή όταν έχει αφεθεί το χόρτο να ψηλώσει πολύ, ενώ προτείνουμε στις φίλες και τους φίλους της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ να φροντίζουν ώστε να μην γίνονται κάθε φορά πανομοιότυπες διαδρομές κατά την κοπή με τη μηχανή διότι προϊόντος του χρόνου θα επηρεαστεί δυσμενώς η συμπίεση του εδάφους σε συγκεκριμένες περιοχές κάτω από τις ρόδες, ενώ μπορεί το γρασίδι να αποκτήσει επιφάνεια με ανομοιόμορφο προσανατολισμό. Επίσης, θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό και οικονομικό για τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών και ιδιόχρηστων ελληνικών κήπων το να χρησιμοποιούνται τα χλοοκοπτικά τεσσάρων τροχών και να αποφεύγονται άλλου τύπου μηχανές, όπως αυτές με φερόμενους κυλίνδρους.
Ανεξαρτήτως εκ του εάν το γκαζόν μας προέρχεται από σπορά ή από έτοιμες κυλινδρικές δεσμίδες, δηλαδή ρολά, όταν
αρχικώς εγκατασταθεί χρειάζεται να αποφεύγουμε το κούρεμα χλοοτάπητα για ένα χρονικό διάστημα μέχρι την στιγμή κατά την οποία θα φθάσει σε ύψος περί αυτό των δέκα εκατοστών (10 cm) ή το πολύ των δώδεκα εκατοστών (12 cm). Στη συνέχεια, η κοπή γκαζόν θα ακολουθήσει τον "κανόνα του ενός τρίτου (1/3)", δηλαδή θα ρυθμιστεί η χλοοκοπτική μηχανή κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αφαιρέσει το ένα τρίτο του ύψους της υγιούς χλόης. Όταν γίνει αυτό αναμένουμε μέχρι τότε που θα ξαναμεγαλώσει το υγιές γκαζόν κατά περίπου δύο εκατοστά (2 cm), οπότε διενεργούμε νέο κούρεμα αφαιρώντας ξανά το ένα τρίτο του ύψους του. Η συγκεκριμένη διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι τη στιγμή κατά την οποία ο χλοοτάπητας θα φθάσει περίπου στο ύψος των πέντε εκατοστών (5 cm) από την επιφάνεια του χώματος. Για τις εδαφοκλιματικές συνθήκες των ελληνικών κήπων αυτό το όριο σηματοδοτεί το θεωρητικώς ιδανικό ύψος του διακοσμητικού γκαζόν και ιδίως της φεστούκα καλαμοειδούς. Συναρτήσει των αναγκών του κήπου και αναλόγως των εκτιμήσεων του εργολάβου ο οποίος συντηρεί τον κήπο θα ήταν δυνατόν κατά τους δριμείς χειμερινούς μήνες να μειωθεί το όριο κατά ένα ή δύο εκατοστά (1 ή 2 cm) όταν το υγιές γρασίδι είναι εύρωστο, ενώ τους θερμούς θερινούς μήνες να αυξηθεί το πολύ κατά ένα έως τρία εκατοστά (1 έως 3 cm). Παρ' όλο που δεν το συνιστούμε στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, επίσης θα μπορούσε να γίνει και χαμηλότερη κοπή, αλλά σε καμμία περίπτωση σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο ελληνικό κήπο ο υγιής χλοοτάπητας ανεξαρτήτως ποικιλίας και είδους σπόρου δεν πρέπει να αποκτήσει ένα ύψος μικρότερο από αυτό των δυόμισι εκατοστών (2,5 cm) ή μεγαλύτερο από οκτώ εκατοστά (8 cm). Μάλιστα, η απαράδεκτη χαμηλή κοπή γκαζόν, ονομάζεται "εκδορά" ή "scalping" και ευθύνεται για τη γένεση επιπρόσθετων προβλημάτων τα οποία δεν θα είναι πάντα από της αισθητικής πλευράς. Κατ’ εξαίρεση, στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία το γρασίδι αναπτύσσεται, δυστυχώς, σε ακατάλληλα και σκιερά μέρη του κήπου υπό καθεστώς συχνής σκιάς, προτείνουμε το όριο των πέντε εκατοστών (5 cm) να αυξηθεί στα έξι έως επτά εκατοστά (6 έως 7 cm) ώστε να βοηθηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο κατά τη φωτοσύνθεση ή την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος, αλλά αυτή η δυσμενής κατάσταση μπορεί να προξενήσει επιπρόσθετα προβλήματα, όπως είναι για παράδειγμα η υπερβολική αραίωση και τα μυκητολογικά προβλήματα από στάσιμη υγρασία.
Θα είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουν καλά οι φίλες και οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ το γεγονός ότι ένας χλοοτάπητας δεν
πρέπει να κουρεύεται υπερβολικώς χαμηλά διότι έτσι εξασθενεί το υπέργειο και υπόγειο τμήμα του, δυσκολεύεται να φωτοσυνθέσει, χάνει τεράστιο όγκο από τη φυλλική του μάζα, δυσκολεύεται να αξιοποιήσει το νερό και ξηραίνεται το χώμα πιο γρήγορα λόγω εξατμισοδιαπνοής, καθώς επίσης ευνοεί την ανάπτυξη βρύων ή πανίσχυρων ζιζανίων, όπως είναι το αγριοτρίφυλλο. Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να εγκαταλείπεται επί μακρόν ή κατ' επανάληψιν σε μεγάλα ύψη, ειδικώς η φεστούκα η καλαμοειδής, διότι μεταξύ άλλων επηρεάζεται η ανάπτυξη της φυλλικής επιφανείας με τέτοιον τρόπο ο οποίος αλλοιώνει τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του, δημιουργούνται κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη προβληματικής υγρασίας και μυκήτων, περιορίζεται η κυκλοφορία των αερίων μαζών ανάμεσα στα φύλλα και αυξάνεται ο ρυθμός συσσωρεύσεως άχρηστης οργανικής ύλης, δηλαδή του "thatch". Δυστυχώς, ένας οποιοσδήποτε εγκαταλελειμμένος χλοοτάπητας χρειάζεται πολύ ειδική φροντίδα προκειμένου να αναζωογονηθεί και το κούρεμα γκαζόν θέλει υποδειγματική υπομονή και χρόνο. Ομοίως, η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ προτείνει στους ελληνικούς κήπους να αποφεύγεται η παραμονή του κομμένου γκαζόν επάνω στο έδαφος όπου φιλοξενείται ο χλοοτάπητας με την επανατροφοδοσία του κομμένου χόρτου, έστω και εάν αυτό γίνεται με τη χρήση εξειδικευμένης χλοοκοπτικής μηχανής, εξ αιτίας των εδαφοκλιματικών συνθηκών και κλιματολογικών μεταβολών κατά την διάρκεια του έτους που ευνοούν τη δραστηριότητα φυτοπαθογόνων οργανισμών, γεωσκωλήκων και ζιζανίων, αλλά και τη συσσώρευση άχρηστης οργανικής ύλης ή την ανάπτυξη υδροφοβίας εδάφους.
Αξίζει να τονισθεί ότι οι περισσότεροι ελληνικοί χλοοτάπητες με θερμόφιλα είδη συνήθως απαρτίζονται από είδη, όπως το κικούγιο, τα οποία επεκτείνονται πολύ γρήγορα με τα εξειδικευμένα υπέργεια τμήματά τους, που είναι συνήθως οι "στόλωνες". Πολύ σύντομα αυτές οι επιφανειακές προεκτάσεις αλληλεπικαλύπτονται οριζοντίως και κατακορύφως με μακροχρόνια επίπτωση το ορατό τμήμα του θερμόφιλου γκαζόν, που δίνει τα περισσότερα διακριτά νέα πράσινα φύλλα, να μην βρίσκεται σε άμεση επαφή με το έδαφος, αλλά να αναπτύσσεται επάνω σε άλλους στόλωνες οι οποίοι βρίσκονται σε κατώτερα αλληλεπικαλυπτόμενα στρώματα. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ικανότητα θρέψεως και προσλήψεως νερού. Επιβάλλεται σε τέτοια θερμόφιλα γκαζόν να γίνονται κάθετες κοπές με ειδικά μηχανήματα για την εξαραίωση γκαζόν ή γδάρτες ή vertical cut mowers ή scarifiers, ώστε να εξαναγκάζονται οι στόλωνες να αραιώνουν και να έρχονται πιο εύκολα σε άμεση επαφή με το χώμα. Βεβαίως, συμπληρωματικές ενέργειες της κοπής γκαζόν όλων των τύπων είναι η αποβρύωση, ο αερισμός εδάφους ή η εξαραίωση.
Τέλος, μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στη σωστή ρύθμιση του χλοοκοπτικού μηχανήματος, στην προστασία εκτεθειμένων τμημάτων του αρδευτικού δικτύου για το αυτόματο πότισμα, καθώς και στο ανάγλυφο ή τις ανωμαλίες του εδάφους, όπως είναι για παράδειγμα οι λακκούβες, οι απότομες κλίσεις η οι πέτρες οι οποίες μπορεί να βλάψουν την κοπή και τις λεπίδες των μηχανών. Εξ άλλου, ένα πολύ συχνό φαινόμενο καταστροφών κατά τη διάρκεια που λαμβάνει χώρα το κούρεμα γκαζόν είναι αυτό της φθοράς του αρδευτικού δικτύου εξ αιτίας απροσεξίας ή κακοτεχνίας ή λάθους ύψους κοπής.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων