Διά υδραυλικό πλήγμα ή water hammer και αρδευτικά προβλήματα στο αυτόματο πότισμα με πίεση νερού, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Είναι γεγονός ότι κάποιες φορές μετά από την εγκατάσταση και λειτουργία του αρδευτικού δικτύου για το αυτόματο
πότισμα κήπου ενδέχεται να παρατηρούνται κάποια δυσάρεστα αρδευτικά προβλήματα τα οποία πιθανώς να επηρεάζουν δυσμενώς την ομαλή λειτουργία του ή να δημιουργούν ανησυχίες στους ιδιοκτήτες του χώρου πρασίνου. Άλλες φορές αυτά εκδηλώνονται ως αποτελέσματος μίας πλημμελούς προετοιμασίας κατά την διαδικασία ολοκληρώσεως της κατασκευής του δικτύου, ενώ κάποιες άλλες ορισμένα εξ αυτών είναι πρόσκαιρα και αναμενόμενα φαινόμενα. Με αφορμή αυτό το γεγονός, η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ δημοσίευσε το παρόν άρθρο της με σκοπό να ενημερωθούν οι φίλες και οι φίλοι της περί μίας ενοχλητικής καταστάσεως η οποία πολλές φορές πιστοποιείται ακόμα και διά της ακοής. Αναφερόμαστε στην περίπτωση εκείνη, που δύναται να ανακύψει μετά από την εγκατάσταση και κατά τη λειτουργία του αρδευτικού δικτύου, οπότε η έναρξη ή ιδίως η παύση της αρδεύσεως συνοδεύεται εξ ενός ή περισσότερων διαδοχικών απότομων και βροντερών ήχων οι οποίοι μοιάζουν να εκπορεύονται μέσα από τις σωληνώσεις. Αυτοί οι ενοχλητικοί ήχοι είτε εξαφανίζονται μετά από λίγες ημέρες, είτε στη χειρότερη περίπτωση εκδηλώνονται πλέον επί μονίμου βάσεως μετά από κάθε λήξη της λειτουργίας του αρδευτικού δικτύου για το αυτόματο πότισμα κήπου.
Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές όταν εγκαθιστούμε τις σωληνώσεις, κυρίως εντός του εδάφους, το δίκτυό μας ακόμα δεν έχει σταθεροποιηθεί πλήρως όσον αφορά στην ακινητοποίηση που του επιβάλλεται από τον όγκο του χώματος ή ενδέχεται κάποια σπειρώματα να υφίστανται ορισμένες μικρομετατοπίσεις μέχρι της τελικής θέσεως ισορροπίας τους. Αυτή η περιορισμένη κινητικότητα ενδέχεται να δημιουργεί μικροταλαντώσεις ιδιαιτέρως στην περιοχή των ηλεκτροβαλβίδων, των γωνιών, των σταλακτών ή των εκτοξευτήρων για το πότισμα γκαζόν. Επίπτωση αυτού του γεγονότος είναι να ακούγονται κάποιοι υπόκωφοι ενοχλητικοί ήχοι όταν μετακινείται το νερό μέσα στους σωλήνες. Όμως, με την παρέλευση ολίγων ημερών αυτοί οι αγωγοί, καθώς και τα υπόλοιπα τμήματα του αρδευτικού δικτύου σταθεροποιούνται οριστικώς, οπότε το πρόβλημα εξαφανίζεται φυσιολογικώς.
Δυστυχώς, όμως, υπάρχει ακόμα ένα φαινόμενο το οποίον όχι απλώς γίνεται μόνιμο, αλλά ενδέχεται να προξενήσει φθορές στο αρδευτικό δίκτυο, κυρίως στην περιοχή των ηλεκτροβαλβίδων ή στο τμήμα του δικτύου πριν από αυτές, όπως είναι για παράδειγμα το σύστημα της αντλίας-πιεστικού με προβληματικά δοχεία διαστολής ή οι σωληνώσεις υδρεύσεως όπου δεν έχουν εγκατασταθεί κατάλληλα εξειδικευμένα εξαρτήματα. Αναφερόμαστε στο παγκοσμίως γνωστό πρόβλημα με το όνομα "υδραυλικό πλήγμα" ή "water hammer". Όσον αφορά στην περίπτωση της αρδεύσεως εκδηλώνεται επικινδύνως κατά κανόνα όταν η λειτουργική πίεση του δικτύου είναι αρκετά έως πολλή μεγάλη, συνήθως άνω των 7,5 μονάδων bar. Δεν αποκλείεται, όμως, να εκδηλώνεται υπό μικρότερων λειτουργικών πιέσεων, ιδίως όταν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σταθεροποιήσεως των σωληνώσεων. Επειδή το υδραυλικό πλήγμα είναι ένα από τα αρδευτικά προβλήματα τα οποία εμφανίζονται συχνά σε δίκτυα για το αυτόματο πότισμα, θα προσπαθήσουμε να το παρουσιάσουμε με πάρα πολύ απλό τρόπο στις φίλες και τους φίλους της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Έτσι, λοιπόν, όσον αφορά στο αρδευτικό δίκτυο των συμβατικών ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων, ο βασικός υπεύθυνος
για την εμφάνιση του υδραυλικού πλήγματος είναι κατά κανόνα ο μηχανισμός ο οποίος ελέγχει την έναρξη και παύση της ροής του νερού εντός των σωληνώσεων. Βεβαίως, αξίζει να τονίσουμε ότι υδραυλικά πλήγματα εμφανίζονται και στα δίκτυα της υδρεύσεως, αλλά η επισήμανσή τους δεν εμπίπτει στο πεδίο του επαγγελματικού αντικειμένου της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ. Αυτός ο μηχανισμός είναι συνήθως οι ηλεκτροβαλβίδες και το συγκρότημα αντλίας-πιεστικού, εάν βεβαίως υφίσταται το τελευταίο. Όπως έχουμε αναφέρει και σε άλλα σχετικά άρθρα ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ για το αυτόματο πότισμα, το νερό αρδεύσεως πρέπει να έχει εντός των σωληνώσεων κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ροής λειτουργίας ώστε να εξασφαλίζεται η αποδοτική εργασία των μηχανισμών διαβροχής, όπως είναι για παράδειγμα οι εκτοξευτήρες διαβροχής γκαζόν. Βασικό τέτοιο χαρακτηριστικό είναι η δυναμική πίεση λειτουργίας. Χάρις εις αυτήν το νερό κινείται με κάποια ταχύτητα εντός των σωλήνων ακολουθώντας συγκεκριμένη φορά κινήσεως. Όταν, όμως, για παράδειγμα ο ηλεκτρονικός προγραμματιστής δώσει εντολή να σταματήσει η λειτουργία του δικτύου, τότε τα πηνία των ηλεκτροβαλβίδων απενεργοποιούνται διακόπτοντας τη ροή ύδατος. Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η συγκεκριμένη διακοπή να γίνεται απότομα και γρήγορα με αποτέλεσμα όλο το νερό που κυκλοφορεί εντός των σωλήνων και κυρίως ο υδάτινος όγκος που βρίσκεται πριν από αυτές τις βαλβίδες να μην προλάβει στο σύνολό του να επιβραδύνει ομαλώς την κίνησή του. Αυτή η κεκτημένη ταχύτης έχει χαρίσει στο νερό μία ορμή η οποία δεν του επιτρέπει να σταματήσει απότομα. Οπότε τη στιγμή εκείνη κατά την οποία απενεργοποιούνται και ασφαλίζονται οι μηχανισμοί ελέγχου ροής που προαναφέραμε, τότε προκαλείται μία καταναγκαστική πρόσπτωση, δηλαδή μία σύγκρουση ή αλλιώς, μία πρόσκρουση του νερού, που δεν έχει ακόμα προλάβει να σταματήσει, επί της επιφανείας του θαλάμου της ηλεκτροβαλβίδος για παράδειγμα. Αυτή η πρόσκρουση με βάση Αρχές της Φυσικής Επιστήμης προξενεί ένα στιγμιαίο ανακλαστικό κυματοειδή όγκο ύδατος ο οποίος έχει σχεδόν αντίθετη φορά ως προς το υπόλοιπο νερό το οποίο επειδή δεν κατόρθωσε να σταματήσει εγκαίρως συγκρούεται μαζί του. Η απότομη επαφή των δύο αντιθέτου φοράς όγκων νερού προξενεί μία βιαία κρούση η οποία με τη σύνθεση των χαρακτηριστικών κινήσεως των δύο κυμάτων νερού δημιουργεί εξαναγκασμένη ταλάντωση των σωλήνων. Η ταλάντωση επιφέρει το υδραυλικό πλήγμα, γεννά τον ενοχλητικό υπόκωφο θόρυβο, αλλά ταυτοχρόνως ενδέχεται να δημιουργήσει συνθήκες στιγμιαίας υπερπιέσεως εξ αιτίας του συνδυασμού των συχνοτήτων κινήσεων του νερού.
Επιπροσθέτως, η απότομη ασφάλιση μία ηλεκτροβαλβίδος ενδέχεται να προκαλέσει ακολούθως απότομη διακοπή της συνέχειας του νερού στις σωληνώσεις μετά από αυτήν. Τούτο το γεγονός δημιουργεί κενούς θύλακες στην μέχρι πρότινος φυσιολογικώς ομαλή συνέχεια του υδάτινου όγκου εντός των σωληνώσεων, που επηρεάζουν ανωμάλως τη ροή του νερού. Με αυτήν την ενέργεια εμφανίζονται απότομες απώλειες πιέσεως και ο κενός χώρος ο οποίος εγκλωβίζεται μπορεί να δημιουργήσει δομικά και λειτουργικά προβλήματα τόσο στους σωλήνες, όσο και στα λοιπά εξαρτήματα.
Για να καταλάβουμε σχηματικώς τί σημαίνει υδραυλικό πλήγμα ας φανταστούμε ότι πολλοί άνθρωποι τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα ο ένας πίσω από τον άλλο επί ενός οδοστρώματος, χωρίς όλοι όσοι βρίσκονται προς το τέλος να μπορούν να αντιληφθούν από μακριά τί συμβαίνει αρκετά μπροστά τους. Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικώς και άνευ προειδοποιήσεως εμφανίζεται από το πουθενά ένας αδιαπέραστος τοίχος. Αρκετοί άτυχοι εκ των γρήγορων δρομέων προσκρούουν αναγκαστικώς επί του τοίχου, όσοι δρομείς έπονται πέφτουν επάνω τους και ορισμένοι αναπηδούν προς τα πίσω μετά την σύγκρουση, ενώ όσοι τρέχουν μετά το εμπόδιο συνεχίζουν να κινούνται χωρίς να έχουν κάποιον από πίσω για να παρατηρούν ή για να τους υποστηρίζει και αποσυντονίζονται οι κινήσεις τους. Τελικώς η κίνηση όλων επιβραδύνεται απότομα και επικρατεί για λίγο ένα μικρό χάος.
Σε όλον τον πλανήτη γίνονται προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπίζεται με επιτυχία το φαινόμενο του υδραυλικού πλήγματος τόσο στο επίπεδο της υδρεύσεως, όσο και της αρδεύσεως κήπων. Δεν θα πρέπει να λησμονείται το ότι αντίστοιχες δυσλειτουργίες παρατηρούνται επίσης όταν μία αντλία-πιεστικό αρχίσει απότομα την τροφοδοσία με νερό διότι πάλι θα δημιουργηθούν και θα συγκρουστούν κύματα νερού με διαφορετικές ταχύτητες και τελικώς αντίθετες φορές κινήσεως Δυστυχώς, οι επιπτώσεις από ένα υδραυλικό πλήγμα μπορεί να είναι ολέθριες για την ασφάλεια του αρδευτικού δικτύου για το αυτόματο πότισμα αφού, για παράδειγμα, μπορεί να καταστρέψει σωλήνες οι οποίοι εξ αιτίας των υπερβολικών πιέσεων διογκώνονται και σκίζονται ή αλλοιώνονται από τις διαστολές τις οποίες υφίστανται. Για την προστασία των δικτύων έχουν κατασκευαστεί εξειδικευμένες αντιπληγματικές βαλβίδες, ενώ οι ποιοτικές αντλίες-πιεστικά συνήθως συνοδεύονται από κατάλληλα δοχεία διαστολής για την απόσβεση των επικίνδυνων υπερπιέσεων, αλλά επίσης μπορούν να εγκαθίστανται ειδικές δεξαμενές. Οι αξιόπιστες βιομηχανίες αρδευτικών υλικών προσπαθούν να αναπτύσσουν καινοτομίες με σκοπό να ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες στα μηχανήματά τους για να υπάρχει όσο το δυνατόν καλύτερος αυτοέλεγχος της ροής του νερού κατά τις κρίσιμες φάσεις της ενάρξεως ή παύσεως ροής ύδατος. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι οι ηλεκτροβαλβίδες οι οποίες μεριμνούν κατά το δυνατόν ώστε να μην προκαλούν απότομες μεταβολές στις πιέσεις όταν μεταβάλλονται τα μαγνητικά πεδία των πηνίων τους. Τέλος, χρειάζεται να διευκρινίσουμε στις φίλες και τους φίλους της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ ότι θα πρέπει να επιλέγουν για το αρδευτικό τους δίκτυο αξιόπιστα υλικά, όπως είναι οι προαναφερόμενες ηλεκτροβαλβίδες αυτοελεγχόμενης ασφαλίσεως, διότι έτσι θα προστατεύσουν όχι μόνο το αρδευτικό δίκτυο, αλλά και το δίκτυο υδρεύσεως της οικίας ή του επαγγελματικού χώρου τους.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων