Διά δέντρα και κλάδεμα κωνοφόρων, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Όλα τα καλλωπιστικά φυτά τα οποία διακοσμούν τον ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο έχουν τις ιδιαιτερότητές τους όσον
αφορά στις απαιτήσεις για την ευημερία τους, όπως επίσης χαρακτηρίζονται από μία μοναδικότητα για την αισθητική τους και την απόλαυση που προσφέρουν στους ιδιοκτήτες του χώρου πρασίνου. Έτσι, λοιπόν, τα διάφορα φυτά κήπου είναι περισσότερο ή ολιγότερο εντυπωσιακά. Κάποια εξ αυτών, όμως, διακρίνονται και ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα σε έναν ελληνικό κήπο. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες τα τελευταία επιφορτίζονται με μία ιδιαιτέρα συναισθηματική αξία διότι ταυτίζονται με ξεχωριστές προσωπικές ή οικογενειακές στιγμές. Κατά κανόνα αναφερόμαστε στα υπερήφανα και ευθυτενή κωνοφόρα δέντρα τα οποία πολύ συχνά γίνονται οι πρωταγωνιστές κατά την κηποποιία. Εξ άλλου η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, όντας μία επιχείρηση η οποία έχει ειδικευθεί στη διαμόρφωση σχηματοποιημένων κήπων, ποτέ δεν έκρυψε ότι θρέφει απεριόριστο θαυμασμό για αυτούς τους φυτικούς οργανισμούς και νοιώθει τεραστία θλίψη όταν εντοπίζει τέτοια δέντρα κήπων να κακοποιούνται είτε με εγκληματικά κλαδέματα, είτε με λάθος φυτοσυνθέσεις ή εγκαταστάσεις.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα περισσότερα κωνοφόρα δέντρα τα οποία ευδοκιμούν στους ελληνικούς κήπους αποτελούν μία ευαίσθητη κατηγορία υποψηφίων φυτών για κλάδεμα με βάση τις εδαφοκλιματικές συνθήκες που συναντώνται συνήθως σε αυτούς τους κήπους ιδιαιτέρως κατά τις παρατεταμένες ξηροθερμικές χρονικές περιόδους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων και υπό φυσιολογικές συνθήκες αναπτύξεώς τους, συνιστούν μία ομάδα φυτών κήπου για τα οποία στην πραγματικότητα δεν ενδείκνυται το τακτικό ή έντονο κλάδεμα. Για αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή όταν επιλέγονται κωνοφόρα δέντρα προκειμένου να σχηματισθεί φυτοφράκτης. Δυστυχώς, η ανεξέλεγκτη χρήση τους χωρίς να λαμβάνεται κατά νου η μελλοντική τους ανάπτυξη επιβάλλει εσφαλμένα πολλές φορές το εκτεταμένο κλάδεμα κωνοφόρων. Όσο βρίσκονται σε νεαρά ηλικία κάποια εξ αυτών είναι δυνατό να ανεχθούν κάποιες δραστικές επεμβάσεις, αλλά όσο μεγαλώνουν η αλόγιστη κοπή τους καθιστά επισφαλή ακόμα και την ομαλή ανάπτυξή τους.
Υπάρχουν κωνοφόρα δέντρα, όπως για παράδειγμα η πεύκη, τα οποία καθώς μεγαλώνουν παύουν να διαθέτουν αποδοτικούς οφθαλμούς στο παλαιό τους ξύλο με αποτέλεσμα η αλόγιστη αφαίρεση υπερβολικής φυλλικής επιφανείας να μην είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με ανάλογες αναπληρώσεις και καινούργιους φυτικούς ιστούς. Σε μικρή ηλικία η δυναμικότητα και φυσιολογία καταπονήσεως ορισμένων κωνοφόρου ανέχεται περισσότερο την αφαίρεση υγιούς φυτικού ιστού, αλλά κάτι τέτοιο δεν ενδείκνυται να συνεχίζεται επ’ άπειρον. Χρειάζεται να τονίσουμε ότι τα κωνοφόρα δέντρα, που ανέκαθεν ευδοκιμούσαν στην ελληνική χλωρίδα, είναι δημιουργημένα από τη Φύση ώστε να έχουν κάποια συγκεκριμένη επιβλητική μορφή, καθώς και συγκεκριμένη αναπτυξιακή διαδικασία, επομένως η αλόγιστη επέμβαση με κλαδέματα δεν είναι ό, τι καλύτερο από φυτοπαθολογική σκοπιά. Βεβαίως, η κηποτεχνική δραστηριότητα επέβαλε τη χρήση επιπλέον κωνοφόρων φυτών με θεωρητικώς μεγαλύτερη ανοχή στο κλάδεμα και τα οποία προέρχονται από αλλοδαπές περιοχές όπου ενδεχομένως επικρατούν διαφορετικές εδαφοκλιματικές συνθήκες ή είναι υβρίδια κωνοφόρων. Αλλά όπως συμβαίνει με όλα τα φυτά, έτσι και τα κωνοφόρα δένδρα αναμεταξύ τους έχουν διαφορετικές ανοχές στο κλάδεμα. Για παράδειγμα οι περισσότερες από τις θούγιες σε σχετικά νεαρά ηλικία μπορούν να ανεχθούν κλαδέματα, όπως και το γνωστό υβρίδιο λέιλαντ. Άλλα δένδρα, όπως για παράδειγμα η ελάτη ή η κέδρος, ειδικώς μετά το σχηματισμό των πρώτων κουκουναριών τους δεν ανέχονται εύκολα επεμβάσεις και μάλιστα εάν κάποιος κάνει το λάθος να βλάψει τα ανώτερα τμήματα του κεντρικού κορμού μπορεί να τα οδηγήσει μέχρι το θάνατο. Θα ήταν πράγματι μεγάλο κρίμα να φονεύσουμε ένα δένδρο το οποίο έχει προσδόκιμο ζωής πολλών αιώνων εξ αιτίας μίας απερισκεψίας ή λάθος επιλογής.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ έχει γίνει αποδέκτης πολλών αποριών και ερωτήσεων περί της ξηράνσεως τέτοιων δέντρων οι οποίες προκλήθηκαν μετά το κλάδεμα κωνοφόρων ενώ προηγουμένως ή μετά το κλάδεμα δεν παρουσίαζαν κάποια εμφανή φυτοπαθολογικά συμπτώματα. Μάλιστα, τα περισσότερα εξ αυτών αποτελούσαν τμήματα φυτοφρακτών. Δυστυχώς, όταν εγκαθίστανται φράκτες κωνοφόρων τα δένδρα είναι κατά κανόνα μικρής ηλικίας. Προϊόντος του χρόνου αυτά αναπτύσσονται και τελικώς έρχεται η στιγμή κατά την οποία ξεφεύγουν από την αρχική νηπιακή ή χαριτωμένη μορφή τους, οπότε οι ιδιοκτήτες των χώρων πρασίνου επιδιώκουν να τα επαναφέρουν σε κάποια τάξη με βάση τα δικά τους υποκειμενικά κριτήρια αγνοώντας κάποιους κανόνες για τη ζωή των φυτών. Υπό ιδανικές συνθήκες επέμβαση για κλάδεμα κωνοφόρων πρέπει να στοχεύει στον καθαρισμό της νεκράς ύλης και να γίνεται μία φορά το χρόνο συνήθως προς το τέλος ενός ήπιου χειμώνος ή κατά την αρχή της ανοίξεως χωρίς να αφαιρούμε εκτεταμένως τη φυλλική επιφάνεια. Εάν θέλουμε ο φράκτης να λάβει μία συγκεκριμένη μορφή πρέπει να εξοικειωθούμε με την ιδέα ότι η σχηματοποίηση θα είναι μακροχρόνια διαδικασία και ενδείκνυται οι αποστάσεις φυτεύσεως να μην είναι κοντινές. Επίσης, δεν πρέπει να λησμονείται το ότι τα περισσότερα οριζοντιόκλαδα κωνοφόρα με την πάροδο του χρόνου απογυμνώνονται φυσιολογικώς στο κατώτερο τμήμα του κορμού τους ή αραιώνει πολύ το σύμπλεγμα μεταξύ των οριζόντιων κλάδων τους, οπότε πρέπει να φροντίζουμε να μην αφαιρούμε όλα τα τμήματα των οριζόντιων βραχιόνων.
Όταν σε κάποιο κωνοφόρο κυρίως νεαράς ηλικίας παρατηρήσουμε να μεγαλώνει κατακορύφως κάποιος δυναμικός βλαστός δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη δύο κεντρικών κορμών οι οποίοι ενώνονται σε κάποιο κατώτερο σημείο, δεν πρέπει να χαιρόμαστε διότι αυτό δημιουργεί το πρόβλημα που καλέιται "συμποδιακή ανάπτυξη", έχοντας επιπτώσεις στη μελλοντική αντοχή του δένδρου σε μηχανικές καταπονήσεις. Πρέπει να αποκόψουμε από τη βάση του εκείνον το βλαστό που δείχνει ολιγότερο εύρωστος και να αφήσουμε τον άλλον να εξελιχθεί σε κεντρικό κορμό. Ομοίως, μπορούμε να βραχύνουμε όποιον πλευρικό βλαστό δείχνει να μεγαλώνει ασύμμετρα σε σχέση με την κόμη του κωνοφόρου. Ειδικά τα πεύκα όταν είναι μικρά μπορούμε να κορφολογήσουμε λίγο το άκρο στη νέα βλάστηση των οριζόντιων κλάδων του πριν την ανάπτυξη των βελόνων ώστε να πυκνώσει η κόμη τους γρηγορότερα. Επιπροσθέτως, μεγάλη προσοχή πρέπει να δίδεται κατά το κλάδεμα των σχηματοποιημένων κωνοφόρων με το όνομα "topiary", αφού πρέπει καταναγκαστικώς να τα κλαδεύουμε συχνά προκειμένου να διατηρήσουν το ιδιόμορφο σχήμα τους.
Άπαντα τα κωνοφόρα δεν πρέπει να κλαδεύονται υπό ακραίων κλιματολογικών συνθηκών, όπως είναι οι έντονες βροχοπτώσεις ή οι έντονες ξηροθερμικές συνθήκες. Οι τομές πρέπει να γίνονται με καλά ακονισμένα εργαλεία και οι πληγές να καθαρίζονται με ειδικό μαχαίρι εφ' όσον είναι δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο. Μετά από σχετική επέμβαση για το κλάδεμα κωνοφόρων, που προκαλεί μεγάλες ή πολυπληθείς τομές, πρέπει να τα προστατεύουμε με κατάλληλες πάστες επουλώσεως πληγών ή να χρησιμοποιούμε εγκεκριμένα μυκητοκτόνα με όλες τις αναγκαίες προφυλάξεις. Το ρετσίνι μπορεί να προσφέρει κάποια προστασία σε αυτά τα δένδρα, αλλά οι μυκητολογικές προσβολές μετά από κλάδεμα είναι πολύ συνηθισμένο φυτοπαθολογικό φαινόμενο.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε την ανάγκη για ορθολογική εφαρμογή του κλαδέματος σε όλα τα φυτά και ειδικά στα κωνοφόρα των ελληνικών κήπων. Πρέπει οι εγκαταστάσεις των δένδρων να γίνονται με γνώμονα την υγεία τους γνωρίζοντας το πώς θα εξελιχθούν στο άμεσο ή μακρινό μέλλον, αλλά λαμβάνοντας επίσης υπ' όψιν και πρακτικά θέματα ασφαλείας, όπως για παράδειγμα η αποφυγή παρενοχλήσεως ηλεκτροφόρων καλωδίων ή η προστασία κτηριακών δομών. Η επιλογή των κωνοφόρων δέντρων για σχηματισμό φρακτών απομονώσεως ίσως να μην είναι η καλύτερη λύση διότι η ανάπτυξή τους κάποια στιγμή ενδέχεται να ξεφύγει από τον έλεγχό μας και το χρηματικό κόστος των εργασιών για τη συντήρηση κήπου ενδεχομένως να πρέπει να αυξηθεί. Επιπροσθέτως, εάν κάποιο αναπτυγμένο κωνοφόρο ξηρανθεί δεν είναι εύκολο να αντικατασταθεί για να ξαναποκτήσει ο φράκτης συμπαγή όψη. Τέλος, πρέπει πάντοτε να είμαστε εφοδιασμένοι με υπομονή και να μην κάνουμε βεβιασμένες κινήσεις ως προς το κλάδεμα κωνοφόρων ή τη μορφοποίηση φυτοφραχτών.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων