Διά χημικά λιπάσματα και την ερμηνεία που έχουν οι αριθμοί συσκευασίας εις το κάθε χημικό λίπασμα φυτών κήπου, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Οι φίλες και οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, αλλά και όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι τα φυτά είναι οργανισμοί οι οποίοι
εκδηλώνουν κυτταρικές λειτουργίες. Ταυτοχρόνως, προκειμένου να διατηρούν σε αρμονία τις διάφορες λειτουργίες τους και να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, μεταξύ άλλων χρειάζονται να προσλαμβάνουν κυρίως από το υπόγειο ριζικό τμήμα τους, αλλά και από το υπέργειο, διάφορες θρεπτικές ύλες οι οποίες είναι ποικιλόμορφες και πολυπληθείς χημικές ουσίες. Αυτές οι ουσίες οι οποίες προμηθεύουν τα θρεπτικά συστατικά στα φυτά ενός ιδιωτικού και ιδιόχρηστου κήπου μπορεί να είναι είτε σε οργανική μορφή, όπως για παράδειγμα είναι η γίδινη κοπριά, είτε σε ανόργανη μορφή, όπως είναι τα προϊόντα της χημικής, αγροτικής και γεωργικής βιομηχανίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι εν αντιθέσει ως προς την κοινή πεποίθηση η οποία θεωρεί ότι ένα φυσικό και οργανικό λίπασμα χρησιμοποιείται αμέσως από τα φυτά, στην πραγματικότητα αυτό το λίπασμα πρέπει οπωσδήποτε να αποδομηθεί πρώτα ώστε τα δομικά συστατικά του να μετατραπούν σε ανόργανες αξιοποιήσιμες ύλες μέσω φυσικών διαδικασιών οι οποίες επιτρέπουν στους μικροοργανισμούς να δράσουν προς όφελος του μικροπεριβάλλοντος. Από την άλλη μεριά, ένα τεράστιο πλεονέκτημα των χημικών λιπασμάτων έγκειται στο ότι τα δομικά τους συστατικά βρίσκονται σε ανόργανη κατάσταση ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν αμέσως από τα φυτά. Επίσης, τα τελευταία μπορούν με ευκολία να διαθέτουν ενσωματωμένες τεχνολογικές ανανεώσιμες καινοτομίες οι οποίες επιτρέπουν την επιλεκτική δράση τους ή τον περιορισμό των συνιστωσών οι οποίες επιδρούν δυσμενώς στην αποτελεσματικότητά τους και όλα τούτα έχουν συμβάλλει καταλυτικώς στην εντατικοποίηση των καλλιεργειών, αλλά και στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος εξ αιτίας της καταχρήσεώς τους.
Τα εδάφη των κήπων διαθέτουν σε διάφορες ποσότητες, που είναι άλλοτε επαρκείς και άλλοτε ανεπαρκείς, διάφορα
απαραίτητα χημικά στοιχεία για τη λίπανση των φυτών. Όμως, αναλόγως των καλλιεργειών τις οποίες διατηρούμε και των προσδοκιών που έχουμε από αυτές κατά κανόνα πρέπει να πραγματοποιούμε ορθολογική χρήση χημικών λιπασμάτων ώστε να βελτιστοποιήσουμε την παραγωγική αποδοτικότητα ή κυρίως, για να επιτύχουμε τον εμπλουτισμό των εδαφών των κήπων μας με καλύτερες αναλογίες χημικών στοιχείων. Τα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία είναι χρήσιμα στα φυτά σε διάφορες συγκεντρώσεις. Τα χημικά στοιχεία, που προσλαμβάνονται σε ιοντική μορφή ή συμμετέχουν στο σχηματισμό άλλων χημικών ενώσεων, αλληλεπιδρούν αναμεταξύ τους. Επιπροσθέτως, δεν θεωρούμε ότι όλα είναι της ίδιας σπουδαιότητος από άποψη αξίας στη συμμετοχή του βιολογικού κύκλου των φυτών. Για τις ανάγκες της γεωργίας έχουμε κατατάξει τα σημαντικότερα εξ αυτών σε τρεις θεμελιώδεις κατηγορίες βάσει της παρουσίας τους στις χημικές τους ενώσεις στο έδαφος και των απαιτήσεων των φυτών. Έτσι, συνοπτικώς έχουμε: α΄) Την πρώτη κατηγορία, που απαρτίζεται από τα "βασικά μεγαλοστοιχεία" ή "κύρια στοιχεία" και τα οποία είναι το άζωτο (Ν), ο φώσφορος (P) και το κάλιο (K), β΄) Την δευτέρα κατηγορία, που απαρτίζεται από τα "δευτερεύοντα στοιχεία" τα οποία είναι το θείο (S), το ασβέστιο (Ca) και το μαγνήσιο (Mg), και γ΄) Την τρίτη κατηγορία, που απαρτίζεται από τα υπόλοιπα "μικροστοιχεία" ή "ιχνοστοιχεία" όπως είναι για παράδειγμα το βόριο (B), το μολυβδαίνιο (Mo), ο σίδηρος (Fe), ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn), ο ψευδάργυρος (Zn), το χλώριο (Cl) κλπ. Στη διεθνή αγορά κυκλοφορούν αρκετά αξιόλογα βιβλία, όπως είναι το "La fertilisation des cultures légumières", Henry Zuang, CTIFL, 1982, Paris, όπου μπορεί κάποια φίλη ή ένας φίλος της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ να εντρυφήσει περισσότερο στο αντικείμενο.
Τα χημικά λιπάσματα μπορεί να έχουν διάφορες μορφές, όπως για παράδειγμα να είναι υγρά ή κοκκώδη και η χρήση τους
υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες με βάσει τις διεθνείς ή κρατικές προδιαγραφές χρήσεως και τις ειδικές σημάνσεις τις οποίες προσδιορίζει η κατασκευάστρια βιομηχανία. Επίσης, ποικίλουν οι περιεκτικότητές τους σε χημικές ενώσεις αναλόγως των αναγκών που καλούνται να ικανοποιήσουν και της τεχνολογίας παρασκευής ή συστάσεώς τους. Για παράδειγμα μπορεί να είναι "ισορροπημένης σύνθετης μορφής", δηλαδή να περιέχουν σε ορθολογική αναλογία τις χημικές ενώσεις των κύριων στοιχείων ή αντιθέτως, είναι δυνατό να περιέχουν επιλεκτικώς κάποιες συγκεκριμένες ενώσεις των στοιχείων. Επίσης, ένα χημικό λίπασμα μπορεί να περιέχει μόνο μία χημική ένωση, οπότε το συγκεκριμένο προϊόν είναι "απλής μορφής". Οι χημικές ενώσεις οι οποίες εντοπίζονται στα χημικά λιπάσματα δεν είναι τυχαίες, αλλά αντιθέτως έχουν επιλεγεί από την παγκόσμια βιομηχανία λιπασμάτων βάσει πολλών αντικειμενικών κριτηρίων ασφαλείας και διατηρήσεως των προϊόντων τους. Είναι, όμως, χρήσιμο να διευκρινιστεί για ακόμα μία φορά από την ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ ότι η κατασκευή κήπου ή η εν γένει συντήρηση κήπων απαιτεί την ορθολογική χρήση χημικών λιπασμάτων με δέουσα προσοχή και φειδώ βάσει των εκάστοτε ειδικών απαιτήσεων διότι λάθος ενέργειες μπορούν να προξενήσουν σοβαρά ή δυσεπίλυτα προβλήματα, όπως είναι για παράδειγμα η προβληματική αλληλεπίδραση των χημικών στοιχείων, η τοξικότητα στα φυτά και η επικίνδυνη αλατότητα του εδαφικού υποστρώματος. Επιπροσθέτως, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι όποιος κάτοχος κήπου επιθυμεί να κάμνει χρήση των βρώμικων νερών της οικίας του στην Ελλάδα, δηλαδή των "sullage waters" ή "grey waters", υπό της μορφής λιπαντικής αρδεύσεως κατόπιν ανακυκλώσεως, κατά την άποψη της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ καλό θα ήταν να το σκεφτεί πολύ σοβαρά και να ζητήσει τη συμβουλή κάποιου εξειδικευμένου γεωτεχνικού επιστήμονα ή εργολάβου κατασκευής και συντηρήσεως κήπων διότι μελλοντικώς ενδέχεται να ανακύψουν πολλά προβλήματα τόσο σε σχέση με την ποιότητα του εδάφους και την υγεία των φυτών, όσο και με την υγεία των χρηστών του κήπου.
Προκειμένου να επιλέξουμε κάποιο χημικό λίπασμα προς χρήσιν αφ' ενός χρειάζεται να γνωρίζουμε επακριβώς τί είδους
ανάγκες χρειάζεται να ικανοποιήσουμε, αλλά και τον τρόπο ή την τεχνολογία βάσει της οποίας θα δράσει το λίπασμα. Αφ' ετέρου πρέπει να είμαστε εις θέσιν να αναγνωρίζουμε το χημικό λίπασμα. Εάν παρατηρήσει κάποιος τις συσκευασίες των ορθώς παρασκευασθέντων και ποιοτικών χημικών λιπασμάτων θα διαπιστώσει ότι κατά κανόνα φέρουν καταγεγραμμένους ορισμένους ευδιάκριτους αριθμούς. Οι αριθμοί συσκευασίας σε ένα χημικό λίπασμα φυτών προσδιορίζουν το περιεχόμενό του. Παρατηρούνται τρεις αρχικοί, ευδιάκριτοι και προφανείς αριθμοί με αραβικά ψηφία, που συνήθως διαχωρίζονται μεταξύ τους με το σύμβολο της παύλας, αντιπροσωπεύοντας την ποσοστιαία περιεκτικότητα του λιπάσματος σε χημικές ενώσεις των βασικών στοιχείων, ενώ δεν αποκλείεται να έπονται και άλλοι αριθμοί οι οποίοι με τη σειρά τους αντιπροσωπεύουν την ποσοστιαία αναλογία επιπρόσθετων διαφορετικών χημικών ενώσεων τις οποίες επισημαίνει ο κατασκευαστής. Δυστυχώς, υπάρχει η εσφαλμένη εντύπωση ότι και οι τρεις αρχικοί αριθμοί, που πρωταρχικώς ενδιαφέρουν, αντιστοιχούν στην περιεκτικότητα των στοιχείων του αζώτου, φωσφόρου και καλίου, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου ακριβές διότι τόσο ο φώσφορος, όσο και το κάλιο συνήθως δεν μπορούν να βρεθούν ελεύθερα εκτός των ενώσεών τους προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στη γεωργία. Έτσι, λοιπόν, εντάσσονται στα λιπάσματα με τη μορφή κατά κανόνα του πεντοξειδίου του φωσφόρου (P2O5) και του οξειδίου του καλίου (K2O). Βεβαίως, αντίστοιχη παρεξήγηση μπορεί να υφίσταται και για άλλους από τους υπόλοιπους αριθμούς.
Είναι πολύ σημαντικό να διαλυθεί αυτή η παρερμηνεία και επειδή λόγω εμπειρίας η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ γνωρίζει ότι υπάρχει
αρκετή άγνοια περί του θέματος, θα πραγματοποιήσουμε ένα μικρό παράδειγμα προσδιορισμού με μεγαλύτερη ακρίβεια των συγκεντρώσεων ενός χημικού λιπάσματος για τις φίλες και τους φίλους μας. Έτσι, λοιπόν, ας υποθέσουμε ότι αγοράζουμε ένα σάκο είκοσι πέντε κιλών (25 Kgr) ενός καλού χημικού λιπάσματος κήπου με όπου υπάρχουν οι αριθμοί συσκευασίας με την ένδειξη 20-12-15. Αυτή η ένδειξη σημαίνει ότι η κατασκευάστρια βιομηχανία μεριμνά ώστε πάντοτε στα εκατό κιλά (100 Kgr) λιπάσματος να περιέχονται πάντοτε συγκεντρωμένα είκοσι κιλά (20 Kgr) από το άζωτο, δώδεκα κιλά (12 Kgr) από το πεντοξείδιο του φωσφόρου και δεκαπέντε κιλά (15 Kgr) από το οξείδιο του καλίου. Επειδή, όμως, αγοράσαμε μία συσκευασία των είκοσι πέντε κιλών (25 Kgr), δηλαδή είναι το 1/4 των εκατό κιλών (100 Kgr), θα υπολογίσουμε αναλογικώς τις πραγματικές ποσότητες των συστατικών του λιπάσματός μας. Επομένως, το άζωτο είναι το 1/4 των είκοσι κιλών (20 Kgr), δηλαδή είναι πέντε κιλά (5 Kgr). Το πεντοξείδιο του φωσφόρου είναι το 1/4 των δώδεκα κιλών (12 Kgr), δηλαδή είναι τρία κιλά (3 Kgr). Τέλος, το οξείδιο του καλίου είναι το 1/4 των δεκαπέντε κιλών (15 Kgr), δηλαδή είναι τρία κιλά και επτακόσια πενήντα γραμμάρια (3,750 Kgr). Επομένως, λοιπόν, έχουμε αγοράσει ένα σάκο με είκοσι πέντε (25 Kgr) χημικού λιπάσματος ο οποίος περιέχει πέντε κιλά (5 Kgr) από άζωτο, τρία κιλά (3 Kgr) από πεντοξείδιο του φωσφόρου, καθώς και τρία κιλά και επτακόσια πενήντα γραμμάρια (3,750 Kgr) από οξείδιο του καλίου. Στη συνέχεια, προκειμένου να προσδιορίσουμε πόση ποσότητα υπάρχει από κάθε βασικό στοιχείο στο σάκο με το λίπασμα χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε κάποιες σταθερές μετατροπών, γιατί μέχρι τώρα γνωρίζουμε πόση είναι η ποσότητα της χημικής ενώσεως του πεντοξειδίου του φωσφόρου και της χημικής ενώσεως του οξειδίου του καλίου. Αυτές οι σταθερές γνωστοποιούνται από την επιστήμη της Χημείας και υπάρχουν σε διάφορα έντυπα, όπως είναι το βιβλίο "La fertilisation des cultures légumières" το οποίο προαναφέρθηκε. Έτσι, λοιπόν, στη μάζα της χημικής ενώσεως του πεντοξειδίου του φωσφόρου ο φώσφορος αντιστοιχεί περίπου στο 44%. Αφού, όμως, εμείς διαθέτουμε τρία κιλά (3 Kgr) πεντοξειδίου του φωσφόρου συμπεραίνουμε ότι ο φώσφορος θα είναι το 44% των τριών κιλών, δηλαδή θα είναι ένα κιλό και τριακόσια είκοσι γραμμάρια (1,320 Kgr). Αναλόγως εργαζόμαστε και για το οξείδιο του καλίου στη μάζα του οποίου περίπου το 83% αντιστοιχεί στο κάλιο και επομένως αφού εμείς διαθέτουμε τρία κιλά και επτακόσια πενήντα γραμμάρια (3,750 Kgr) οξειδίου του καλίου, το κάλιο θα είναι το 83% των τριών κιλών και επτακοσίων πενήντα γραμμαρίων, δηλαδή θα αντιστοιχεί σε τρία κιλά και εκατόν δωδεκάμισι γραμμάρια (3,1125 Kgr). Συμπερασματικώς, τα είκοσι πέντε (25 Kgr) του σάκου χημικού λιπάσματος 20-12-15 που αγοράσαμε θα περιέχουν πέντε κιλά (5 Kgr) άζωτο, καθώς και ένα κιλό και τριακόσια είκοσι γραμμάρια (1,320 Kgr) φώσφορο, αλλά και τρία κιλά και εκατόν δωδεκάμισι γραμμάρια (3,1125 Kgr) κάλιο.
Η γνώση των πραγματικών τιμών που χαρακτηρίζουν τα χημικά λιπάσματα παίζει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικότητά τους για έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο όπου κατά κανόνα ανεξαρτήτως του πόσο πλήρης είναι η μελέτη της δημιουργίας του με βάση την αρχιτεκτονική κήπων δεν υπάρχει η ευχέρεια πολλαπλών επεμβάσεων στα φυτά όπως θα μπορούσε να γίνει σε μία γεωργική καλλιέργεια.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων