Διά φροντίδα γρασιδιού ή περιποίηση χλοοτάπητα με επιχωμάτωση γκαζόν ή top dressing ή καπάκι κατά τη συντήρηση γκαζόν, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Συχνά επαναλαμβάνουμε προς τις φίλες και τους φίλους της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ μέσα από τα κείμενα της δημοσιοποιημένης
βάσης δεδομένων με τα άρθρα κήπου, το γεγονός ότι ο καλλωπιστικός χλοοτάπητας ο οποίος διακοσμεί έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο προς τέρψιν των αισθήσεων των χρηστών του, απαιτεί καθ' όλη τη διάρκεια του βίου του μία πληθώρα υποστηρικτικών ενεργειών με ποικίλες κηπουρικές εργασίες. Αυτή η ιδιαιτέρα και επιμελημένη φροντίδα γρασιδιού ή η περιποίηση χλοοτάπητα στοχεύουν στο να διατηρούν την αλκιμότητα, την καλή υγεία και την υψηλή αισθητική αξία της χλόης. Οι εργασίες είναι πολλές, αλλά για τις ανάγκες του παρόντος κειμένου θα επικεντρωθούμε στην περίπτωση εκείνη η οποία αφορά στην αναζωογόνηση του γρασιδιού με την επιφανειακή επιχωμάτωση. Στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ τη συγκεκριμένη δραστηριότητα την ονομάζουμε επίσης "surface top dressing" ή "skin deep top dressing". Δεν αποκλείεται η διαδικασία για την επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν να είναι γνωστή σε κάποιες φίλες και αρκετούς φίλους μας με το όνομα "καπάκι", ενώ εάν υπάρχει η ευχέρεια θα ήταν προς όφελος του γκαζόν να χορηγούμε περιστασιακώς στην εδαφική έκτασή του μία δόση ειδικού χώματος για να καλύπτουμε την επιφάνεια του εδάφους με μία λεπτή στρώση αυτού του πρόσθετου υλικού.
Η καθολική επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν μπορεί να θεωρείται από αρκετούς ανθρώπους σαν μία προαιρετική εργασία, αλλά χρειάζεται να γίνεται υποχρεωτικώς όταν έχουμε πραγματοποιήσει προηγουμένως αερισμό εδάφους χλοοτάπητα, οπότε το ανώτερο στρώμα του εδάφους το οποίο φιλοξενεί το γρασίδι έχει υποστεί διάτρηση και αφαίρεση τμημάτων του με εξειδικευμένα μηχανήματα, καθώς έχουμε επισημάνει σε άλλα κείμενά μας από τη δημοσιοποιημένη βάση δεδομένων με τα άρθρα κήπου της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ. Η διενέργειά της έχει προκαλέσει τη συγγραφή πληθώρας συγγραμμάτων, καθώς επίσης έχει απασχολήσει εκτεταμένως πάρα πολλούς ενδιαφερόμενους εργολάβους στην κατασκευή και συντήρηση κήπων, αλλά και πολυάριθμα αναγνωρισμένα ερευνητικά κέντρα ανά τον πλανήτη, όπως είναι για παράδειγμα το Sydney Environmental and Soil Laboratory. Όμως, καλό θα ήταν να επισημάνουμε στις φίλες και τους φίλους μας το γεγονός ότι σε γενικές γραμμές η ευρύτερη έννοια του top dressing προσδιορίζει την εργασία εφαρμογής ενός λεπτού στρώματος κάποιου υλικού στην επιφάνεια του εδάφους, σαν το χώμα στη σπορά γκαζόν για παράδειγμα, με σκοπό να εξυπηρετηθούν κάποιες συγκεκριμένες καλλιεργητικές ανάγκες.
Το surface top dressing ή skin deep top dressing για το χλοοτάπητα συνίσταται στην περιοδική διανομή κατάλληλου χωμάτινου μείγματος στην επιφάνεια του εδάφους καθ' όλη την έκταση όπου καλλιεργείται το εν λόγω γκαζόν και σε πάχος το οποίο αναλόγως των αναγκών του καλλιεργούμενου γρασιδιού στην εσχάτη περίπτωση εκτιμούμε το ότι δεν πρέπει να υπερβαίνει τα έξι έως εννέα χιλιοστά για τα δεδομένα των ελληνικών ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων. Επιπροσθέτως, πρέπει να διευκρινίσουμε το ότι στο παρόν κείμενο όλες οι αναφορές μας θα αφορούν στις ευρύτερες ανάγκες των κήπων οι οποίοι αποτελούν το αντικείμενο του ενδιαφέροντος εργασιών της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ και δεν θα επεκταθούμε στις περιπτώσεις των αγωνιστικών χώρων πρασίνου, όπως είναι για παράδειγμα τα ποδοσφαιρικά γήπεδα ή οι εκτάσεις για γκολφ.
Έτσι, λοιπόν, προκειμένου να πραγματοποιήσουμε επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν με σκοπό την αναζωογόνησή του
χωρίς να έχει διεξαχθεί προηγουμένως αερισμός εδάφους, πρέπει να μεριμνήσουμε για να έχουμε προηγουμένως προβεί στην κατάλληλη αποβρύωση ή εξαραίωση χλόης, όπως έχουμε επισημάνει σε άλλα κείμενα από τη δημοσιοποιημένη βάση δεδομένων με τα άρθρα κήπου της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ. Με τη σωστά εφαρμοσμένη επιφανειακή επιχωμάτωση επιτυγχάνουμε μία πληθώρα ευνοϊκών αποτελεσμάτων τα οποία τόσο σε βραχυπρόθεσμο, όσο και σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας και υγιεινής του χλοοτάπητα γιατί κατά τη γνώμη της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ: α΄) Προβαίνουμε κατά το δυνατόν στην εξομάλυνση ή επιπεδοποίηση της εδαφικής επιφανείας και στο σταδιακό περιορισμό των μη αντιληπτών τοπικών ρωγμών ή βαθουλωμάτων τα οποία συγκρατούν νερό, β΄) Υποβοηθούμε το έδαφος στα ανώτερα στρώματά του να αποδώσει καλύτερα την υγρασία στο ριζικό σύστημα και τη ριζόσφαιρα προς όφελος του γκαζόν με την προϋπόθεση ότι δεν χρησιμοποιούμε συχνά και αλόγιστα άμμο η οποία μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε υδροφοβικά προβλήματα στο έδαφος, γ΄) Προσφέρουμε ενίσχυση, δομική βελτίωση και προστασία του εδαφικού υποστρώματος και του ριζικού συστήματος με πρόσθετες θρεπτικές ουσίες και δομικά υλικά ιδιαιτέρως κατά την περίπτωση ταχύτερων αποκαταστάσεων ζημιών στο γρασίδι εξ αιτίας της χρήσεως ή καταχρήσεως μηχανημάτων, όπως είναι για παράδειγμα ο αποβρυωτήρας, ο εξαραιωτήρας και η χλοοκοπτική μηχανή ανατροφοδοτήσεως αλεσμένου χόρτου, δ΄) Υποβοηθούμε μακροπροθέσμως την καλύτερη εγκατάσταση των χλοοταπήτων ή την αποτελεσματικότερη απόδοση της επισποράς, ε΄) Καταπολεμούμε σταδιακώς την καλαμοποίηση της βάσεως των φυτών στην περίπτωση χλοοταπήτων όπου υπάρχουν είδη από Festuca arundinacea και εξασφαλίζουμε καλύτερη αξιοποίηση των μεριστωμάτων προκειμένου το γρασίδι να είναι πράσινο και αισθητικώς θελκτικότερο, ς΄) Βελτιώνουμε την ικανότητα του εδάφους να αποδομεί ή να αξιοποιεί καλύτερα τη συσσωρευμένη οργανική ύλη, δηλαδή το thatch, με την περαιτέρω ενίσχυση της μικροβιακής δραστηριότητος, ζ΄) Ελέγχουμε καλύτερα ή περιορίζουμε την παραγωγή των διαφόρων επιβλαβών επιπέδων thatch, η΄) Βελτιώνουμε το χώρο αναπτύξεως των ριζικών ινιδίων, θ΄) Με τον καλύτερο έλεγχο του thatch περιορίζουμε έστω και βραχυπροθέσμως την επιβλαβή φυτοπαθογόνο δράση παρασιτικών οργανισμών, όπως για παράδειγμα συμβαίνει συνήθως με τα διάφορα είδη αγρότιδας, προκειμένου να εξασφαλίσουμε πολύτιμο χρόνο για την καταπολέμησή τους, ι΄) Περιορίζουμε την πιθανότητα εκδηλώσεως μυκητολογικών προσβολών λόγω της βελτιώσεως της υγείας του γκαζόν, ια΄) Συμβάλλουμε στην καλύτερη κυκλοφορία του αέρος, του νερού ή των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και καταπολεμούμε καλύτερα την εξάπλωση ζιζανίων, ιβ΄) Προστατεύουμε το λαιμό των φυτών από ακραία καιρικά φαινόμενα, ιγ΄) Υποβοηθούμε τους στόλωνες και τα ριζώματα να ριζοπιάσουν καλύτερα, ενώ τα θερμόφιλα είδη αποκτούν πιο ευθυτενή και πυκνή διαμόρφωση, και ιδ΄) Συμβάλλουμε στην καλύτερη αντοχή και συμπεριφορά του χλοοτάπητα έναντι των καταπονήσεων που ταλαιπωρούν το γρασίδι και συμπιέζουν το έδαφος.
Κατά τη διεξαγωγή της εργασίας για την επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το μείγμα
του χώματος το οποίο θα χρησιμοποιήσουμε. Δυστυχώς, δεν είναι δυνατή η χρήση οποιουδήποτε μείγματος. Απαιτείται αποστειρωμένο, γόνιμο και ελαφρύ χώμα, που δεν θα ταπώνει την επιφάνεια του εδάφους, ούτε θα κατακρατεί το νερό και θα έχει pH περί των έξι μονάδων. Επιπροσθέτως, πρέπει να είναι απαλλαγμένο χονδρόκοκκων συστατικών, όπως είναι η ελαφρόπετρα και ο περλίτης. Στη βιβλιογραφία έχουν διατυπωθεί διάφορες προτάσεις αναφορικώς με τα συστατικά και τις αναλογίες που πρέπει να έχει το χώμα για το surface top dressing, αλλά η εμπειρία της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ γύρω από τις ανάγκες των ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων έχει αποδείξει ότι πρακτικώς είναι σχεδόν αδιανόητο να αποκτήσουμε τα ιδανικά μείγματα στις απαραίτητες ποσότητες. Επιπλέον, κάθε χλοοτάπητας έχει τις ιδιαίτερες ανάγκες του οι οποίες ενδεχομένως να απαιτούν μία συγκεκριμένη συμπεριφορά εργασιών απέναντί του. Σαν επισήμανση, όμως, αξίζει να αναφερθεί το ότι εάν εκτελούμε περιοδικώς επιχωματώσεις καλύτερα να φροντίζουμε πάντοτε να χρησιμοποιούμε το ίδιο μείγμα προκειμένου να αποφύγουμε την έντονη δομική και συστατική διαφοροποίηση των επιπρόσθετων εδαφικών στρωμάτων τα οποία με την πάροδο του χρόνου θα συσσωρεύονται φυσιολογικώς επηρεάζοντας δυσμενώς τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ανώτερου εδαφικού χώρου του γκαζόν. Ίσως το ιδανικότερο μείγμα με αναλογίες οι οποίες διαμορφώνονται βάσει των αναγκών του κήπου να σχηματίζεται με ανάμειξη κοσκινισμένου χώματος το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση του υπάρχοντος γκαζόν, καθαρής ποταμίσιας άμμου, τύρφης ή κομπόστας και ίσως, κάποιου ισορροπημένου εξειδικευμένου ειδικού λιπάσματος βραδείας αποδεσμεύσεως κατά κανόνα σε άζωτο. Ευτυχώς στην αγορά διατίθενται μείγματα επεξεργασμένου και κοσκινισμένου χώματος από αξιόπιστες βιομηχανίες με άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά απαιτείται ενδελεχής έρευνα για τον εντοπισμό τους.
Η επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν προϋποθέτει ότι το μείγμα χώματος το οποίο θα χρησιμοποιήσουμε πρέπει να είναι τελείως ή σχεδόν στεγνό. Στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα αναφέρουμε ενδεικτικώς το ότι αναλόγως των αναγκών μας και του τρόπου διασποράς του σε γενικές γραμμές απαιτούνται περίπου από διακόσια έως εννιακόσια λίτρα χώματος ανά εκατό τετραγωνικά μέτρα. Αυτή η διασπορά μπορεί να γίνει είτε με εξειδικευμένο μηχάνημα, είτε με το χέρι οπότε είναι πιο χρονοβόρα και φυσικά απαιτεί εμπειρία για να είναι ομοιόμορφη και για να μην προκαλέσει σήψεις στο γρασίδι. Δυστυχώς, για τα ελληνικά κηποτεχνικά δεδομένα των ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων η χρήση ελαφρού μηχανήματος διασποράς χώματος, όπως είναι ο αμμοδιανομέας, δεν είναι πάντοτε εφικτή. Όταν απλωθεί το χώμα στο γκαζόν πρέπει να μεριμνήσουμε έτσι ώστε αυτό να μην παραμείνει επάνω στα φύλλα, αλλά να καταλήξει στο έδαφος και για αυτό το απλώνουμε με ειδική τσουγκράνα ή σάρωθρο, ενώ μπορούμε στο τέλος να χρησιμοποιήσουμε ειδικό φυσητήρα αέρος σε πολύ χαμηλές στροφές κινητήρος. Προτού προβούμε σε surface top dressing χρειάζεται να κουρέψουμε οπωσδήποτε το γκαζόν στα τέσσαρα με πέντε εκατοστά και ακόμα να το αποβρυώσουμε ή να το εξαραιώσουμε εάν χρειάζεται. Αμέσως μετά το πέρας των εργασιών οφείλουμε να αρδεύσουμε καλά, ίσως χρειαστεί να κυλινδρίσουμε ελαφρώς πριν ποτίσουμε και χρειάζεται να αποφεύγουμε την κίνηση στο χώρο μέχρι να ειδοποιηθούμε για το αντίθετο από τον εργολάβο συντηρητή του κήπου. Τέλος, κατόπιν της ολοκληρώσεως όλης της διαδικασίας δεν πρέπει να πραγματοποιήσουμε πλέον καμμία πράξη αποβρυώσεως ή εξαραιώσεως για τουλάχιστον έξι μήνες.
Το surface top dressing πρέπει να διενεργηθεί όταν ο χλοοτάπητας βρίσκεται σε υψηλή βλαστική δυναμικότητα και ο καιρός είναι ήπιος χωρίς πολλά κρύα, ζέστες ή βροχές. Αυτό σημαίνει το ότι η άνοιξη και κυρίως ο Απρίλιος, καθώς και το φθινόπωρο και κυρίως ο Σεπτέμβριος ή ο Οκτώβριος αναλόγως του καιρού, είναι οι καλύτερες χρονικές περίοδοι για τις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες. Ενδείκνυται η επιφανειακή επιχωμάτωση να επαναλαμβάνεται περιοδικώς, όμως ο χρόνος ο οποίος θα μεσολαβεί μεταξύ των εφαρμογών δεν είναι συγκεκριμένος, αλλά εξαρτώμενος από τη σύσταση του χλοοτάπητος, την υγεία του, την καταπόνηση που υφίσταται, το ρυθμό συσσωρεύσεως thatch και τη χρήση του χώρου. Συνήθως, μπορεί να γίνεται ανά έτος στους ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους χώρους πρασίνου, αλλά αυτός ο χρόνος δεν είναι απόλυτος.
Είναι ανάγκη να διευκρινιστεί το γεγονός ότι το skin deep top dressing δεν είναι μία απλή και τυχαία διαδικασία συντηρήσεως του γκαζόν, ούτε γίνεται χωρίς κόστος και κόπο ειδικώς όταν η διανομή του χώματος λαμβάνει χώρα με τα χέρια. Αποτελεί μία λεπτή επέμβαση στο ζωτικό χώρο του γκαζόν η οποία εάν λάβει χώρα με εσφαλμένο τρόπο μπορεί να ζημιώσει αντί να ωφελήσει. Είναι χαρακτηριστικό το ότι λάθος μείγματα χώματος ή ανομοιογενής διασπορά χώματος μπορούν να καταπνίξουν το γκαζόν, να προκαλέσουν σαπίσματα και ασθένειες ή αδυναμία αξιοποιήσεως νερού και θρεπτικών στοιχείων.
Σαν συμπέρασμα θα διατυπώσουμε την άποψη στην ΑΝΘΑΝΣΣΑ ότι οι κηπουρικές εργασίες για την επιφανειακή επιχωμάτωση γκαζόν συνιστούν μία πολύ χρήσιμη ή εξειδικευμένη τακτική στην περιποίηση χλοοτάπητα η οποία απευθύνεται κυρίως σε όσους πραγματικώς αντιλαμβάνονται τη φροντίδα γρασιδιού σαν μία επένδυση για ψυχαγωγία και όχι σαν αγγαρεία. Έχει μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα εφ' όσον συνδυάζεται με μία οργανωμένη συντήρηση γκαζόν, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις ανανεώσεως ταλαιπωρημένων ή πασχόντων χλοοταπήτων το surface top dressing ίσως να είναι απολύτως αναγκαίο.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων