Διά ζιζάνια γκαζόν σαν την κύπερη ή Cyperus species ή purple nutsedge και yellow nutsedge, που συναντάται κατά τη συντήρηση γκαζόν και φροντίδα γρασιδιού, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες οι φίλες και οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ έρχονται σε απόγνωση εξ αιτίας της
ενοχλητικής παρουσίας παρείσακτων φυτών μέσα στο γρασίδι. Τα ζιζάνια γκαζόν είναι αρκετά σε πλήθος και μπορούν να δράσουν ελεύθερα μέσα σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο χώρο πρασίνου. Δυστυχώς, ο καλλωπιστικός χλοοτάπητας τον οποίο διατηρούμε στον κήπο καταλαμβάνει μία επιφάνεια γης η οποία δυνητικώς προσφέρει κατάλληλο ενδιαίτημα για την ανάπτυξη άλλων φυτικών οργανισμών, που εμφανίζονται αρκετές φορές ξαφνικά, υποβαθμίζοντας την αισθητική εικόνα του γρασιδιού. Αυτοί οι διάφοροι απρόσκλητοι επισκέπτες, δηλαδή τα ζιζάνια γκαζόν, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η δράση τους είναι τόσο επιβλητική με επίπτωση να καταστρέφεται τοπικώς η χλόη. Ένα από αυτά τα πανίσχυρα ζιζάνια είναι η κύπερη, που όσον αφορά στην εξόντωσή της θεωρείται παγκοσμίως από τα πιο ανθεκτικά και δύσκολα στην εξόντωσή τους ζιζάνια.
Η κύπερη η οποία εμφανίζεται με τη μορφή ζιζανίου γκαζόν στους ελληνικούς ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους ανήκει
στο γένος Cyperus, αλλά προσδιορίζει κατά κανόνα δύο είδη. Αυτά είναι: α΄) Το είδος Cyperus rotundus, που πολλές φορές αναφέρεται με την ονομασία "πορφυρά κύπερη" ή "purple nutsedge", και β΄) Το είδος Cyperus esculentus, που συχνά ονομάζεται "κίτρινη κύπερη" ή "yellow nutsedge". Και τα δύο είδη είναι πολυετή ποώδη φυτά, πολλαπλασιάζονται πανεύκολα με υπόγειους ανθεκτικότατους κονδύλους ή ριζώματα και διαχειμάζουν στα χειμωνιάτικα κρύα επανερχόμενα την άνοιξη. Έτσι, μετά την επανεμφάνισή τους ειδικώς κατά τους θερινούς μήνες ανθοφορούν με ταξιανθία η οποία διαμορφώνεται σαν σκιάδιο, δηλαδή ομπρελίτσα, με ανισομήκη ακτινωτή διάταξη των σταχυδίων όπου αναπτύσσονται οι σπόροι. Στο είδος Cyperus rotundus η ταξιανθία έχει μία πορφυρά απόχρωση, ενώ στην Cyperus esculentus είναι πιο κιτρινωπή. Είναι αξιοσημείωτο το ότι ο πολλαπλασιασμός τους χάρη στους σπόρους γίνεται με περιορισμένους ρυθμούς γιατί δύσκολα ωριμάζουν ή αποκτούν επαρκή βλαστική ικανότητα.
Στην κύπερη, το μεγάλο πλεονέκτημα στον πολλαπλασιασμό και την επιβίωσή της προέρχεται από το γεγονός ότι το υπόγειο ριζικό τμήμα των δύο προαναφερθέντων ειδών αποτελείται από μία φουντωτή ριζωματόμορφη διάταξη η οποία, όμως καταλήγει σε πλήθος διαδοχικών μικρόσωμων κονδύλων στην Cyperus rotundus ή σε μονήρεις ευμεγέθεις σφαιρικούς κονδύλους στην Cyperus esculentus. Αυτοί οι κόνδυλοι που μοιάζουν με βολβίδια μπορούν να γίνουν πρώτης τάξεως τροφή για πτηνά ή να αποτελέσουν αναλόγως του είδους πρώτη ύλη για ανθρώπινη τροφή ή για φαρμακευτικά υλικά. Από τα διάφορα εξογκώματα, δηλαδή τους οφθαλμούς, στους κονδύλους και τα ριζώματα ξεπετάγονται ασταμάτητα νέα φυτά τα οποία έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται σε αριθμό με γεωμετρική πρόοδο. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό το ότι ειδικώς η πορφυρά κύπερη διαθέτει μία υπόγεια διάταξη συνδεδεμένων ριζωματόμορφων σχηματισμών.
Το υπέργειο ευθυτενές στιλπνό τμήμα από αυτά τα ζιζάνια γκαζόν έχει κατά κανόνα πιο γρήγορους ρυθμούς αναπτύξεως από το γκαζόν είτε είναι θερμόφιλο, είτε ψυχρόφιλο και μπορεί να φθάσει σε ύψος έως περί τα σαράντα εκατοστά. Η Cyperus rotundus είναι συνήθως πιο μικροκαμωμένη και έχει έντονη πράσινη απόχρωση, ενώ η Cyperus esculentus είναι πιο μεγαλόφυλλη με πιο ανοιχτόχρωμη πρασινωπή εμφάνιση. Τα φύλλα τους είναι στενά και λογχόμορφα, ενώ μετά την έκπτυξη εκάστου φύλλου διατάσσονται εναλλασσόμενα πέριξ του κεντρικού τριγωνικής διατομής στελέχους πάντοτε σε τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις. Στην κορυφή του κεντρικού στελέχους αναπτύσσεται η ταξιανθία η οποία στη βάση της έχει πάντοτε βράκτια που μοιάζουν με μεγάλα φύλλα.
Η κύπερη μπορεί να εμφανιστεί στο χλοοτάπητα εξ αιτίας πολλών και διάφορων λόγων. Για τις φίλες και τους φίλους της
ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα προσδιορίζαμε τους παρακάτω σαν τους πιο σημαντικούς: α΄) Η χρήση χώματος στον κήπο το οποίο δεν είναι απαλλαγμένο από ζιζάνια γκαζόν, β΄) Η μεταφορά με τον άνεμο, με ζώα και πτηνά των σπόρων εκ των οποίων έστω και ένας εάν βλαστήσει μπορεί να δημιουργήσει νέα αποικία, γ΄) Η χρησιμοποίηση σπόρων γκαζόν με ακατάλληλο βαθμό καθαρότητος σε σπόρους ζιζανίων, δ΄) Η εγκατάσταση έτοιμου χλοοτάπητος ο οποίος δεν ήταν απαλλαγμένος από ζιζάνια, ε΄) Η ύπαρξη υπερβολικού thatch, ηλιοφάνειας και υγρασίας στο έδαφος ευνοούν την εγκατάσταση και ανάπτυξη τέτοιων ζιζανίων, και ς΄) Η μεταφορά υπογείων τμημάτων κύπερης από ζώα, έντομα ή πτηνά. Δυστυχώς, η κύπερη δημιουργεί ύπουλα και γρήγορα αποικίες, ειδικώς στα εδάφη τα οποία προσφέρονται για την ανάπτυξη ενός υγιούς γκαζόν. Οι πληθυσμοί της είναι πυκνοί και εντόνως ανταγωνιστικοί, ενώ εμπλουτίζουν τοπικώς το έδαφος με ουσίες οι οποίες αποτρέπουν την ομαλή ανάπτυξη των φυτών του γκαζόν στην περιοχή τους. Όταν η αποικία αφεθεί ανεξέλεγκτη να πυκνώσει, τότε μπορεί να αραιώσει υπερβολικώς το γκαζόν στην περιοχή της χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε διότι η απουσία του χλοοτάπητος θα καλύπτεται από τη δική της παρασιτική φυλλική επιφάνεια, που μπορεί να ξεγελάσει εύκολα ένα άπειρο μάτι.
Όπως προαναφέραμε, η εξόντωση του συγκεκριμένου ζιζανίου μέσα σε έναν εγκατεστημένο καλλωπιστικό χλοοτάπητα είναι υπερβολικώς δύσκολη και χρονοβόρος εργασία αναλόγως του μεγέθους της προσβολής, αλλά και της υγείας του γκαζόν και των εδαφοκλιματικών συνθηκών της περιοχής όπου λαμβάνει χώρα η φροντίδα γρασιδιού. Η ιδανική καταπολέμηση έγκειται στην εφαρμογή μίας μακροχρόνιας, τουλάχιστον διετούς, τακτικής αναμοχλεύσεως του εδάφους τουλάχιστον μέχρι του βάθους των σαράντα εκατοστών και παράλληλης αδιάκοπης απομακρύνσεως των κονδύλων ή των υπέργειων τμημάτων, αλλά κάτι τέτοιο θα σήμαινε αυτομάτως καταστροφή του γκαζόν. Για αυτό λοιπόν όταν υλοποιούνται οι κηπουρικές εργασίες για την περιποίηση χλοοτάπητα χρειάζεται πάντοτε να παρατηρείται η επιφάνεια του γκαζόν πριν το κούρεμα για τυχόν παρουσία ζιζανίων, οπότε να διαθέτουμε το πλεονέκτημα του εγκαίρου εντοπισμού και της αφαιρέσεως ελάχιστων σε αριθμό ζιζανίων με το χέρι ή με τη χρήση ειδικών εργαλείων εξολκέων ζιζανίων. Επιπροσθέτως, επιβάλλεται κατά τη συντήρηση γκαζόν να φροντίζουμε έτσι ώστε η ύπαρξη της άχρηστης οργανικής ύλης, δηλαδή του thatch, καθώς και της υγρασίας να μην είναι σε προβληματικά όρια για να βρίσκουν ελεύθερο ζωτικό χώρο δράσεως τα ζιζάνια γκαζόν.
Τέλος, η χημική καταπολέμηση κυρίως της κίτρινης κύπερης είναι εφικτή με αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα όταν
διενεργείται με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ εκτιμούμε το ότι η πορφυρά κύπερη είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Πρέπει να διευκρινίσουμε το ότι η χρήση απάντων των εγκεκριμένων προφυτρωτικών ή μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων ειδικώς μέσα στον αστικό ιστό υπόκειται σε πολύ αυστηρούς κανόνες ασφαλείας και πρέπει να γίνεται όταν επιτρέπεται μόνο από εξειδικευμένο προσωπικό. Δεν πρέπει να λησμονηθεί το ότι εσφαλμένη ανεξέλεγκτη χρήση χωρίς διενεργηθέντα προηγούμενο προληπτικό έλεγχο, ενδεχομένως να επιφέρει εκτός των άλλων και σοβαρότατες βλάβες στο γκαζόν. Ειδικώς όσον αφορά στην καταπολέμηση του συγκεκριμένου σκληροτράχηλου ζιζανίου με ψεκασμό ζιζανιοκτόνου ή ειδικό ραβδί ζιζανιοκτονίας πρέπει να γίνεται όχι απρογραμμάτιστα, αλλά με συγκεκριμένες κλιματολογικές συνθήκες, αναδιαμορφώνοντας τους αρδευτικούς κύκλους ή το πρόγραμμα κουρέματος εάν είναι αναγκαίο και όταν ο χλοοτάπητας είναι υγιής χωρίς να υποφέρει βεβαίως από προβλήματα, ενώ τα ζιζάνια γκαζόν υποχρεωτικώς πρέπει να βρίσκονται σε συγκεκριμένες φάσεις αναπτύξεως του βλαστικού κύκλου τους.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων