Διά βελτίωση ή ανανέωση γκαζόν σε συνεκτικό έδαφος με μεθόδους ως ο αερισμός εδάφους, η επιχωμάτωση, η μυκόρριζα, οι διαβρέκτες στη συντήρηση γκαζόν, στο γρασίδι, στη χλόη για την υδροφοβία, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ συχνά επισημαίνει το γεγονός της μεγάλης δυσκολίας που χαρακτηρίζει τις κηπουρικές εργασίες οι οποίες
αφορούν στην εγκατάσταση και συντήρηση γκαζόν. Οι φίλες και οι φίλοι μας γνωρίζουν το ότι η μακροχρόνια διατήρηση και περιποίηση χλοοτάπητα με σκοπό να παραμένει κατά το δυνατόν ακμαίος για να ανταποκρίνεται σε αποδεκτά αισθητικά κριτήρια, είναι διαδικασίες που απαιτούν χρόνο, κόπο και φυσικά χρηματικό κόστος. Πραγματικά, είναι ελάχιστες εκείνες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας ιδιοκτήτης ιδιωτικού και ιδιόχρηστου κήπου να είναι τόσο τυχερός, έτσι ώστε οι εδαφοκλιματικές συνθήκες του χώρου του να χαρακτηρίζονται σαν ιδανικές για την ανάπτυξη του γρασιδιού με ελάχιστο κόπο. Ο χλοοτάπητας αποτελεί ένα ιδιόμορφο τμήμα του κήπου το οποίο έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις φροντίδας για να μπορεί να ανταπεξέρχεται έναντι ποικιλόμορφων καταπονήσεων, ενώ οι συγκεκριμένες απαιτήσεις είναι κατά κανόνα συνάρτηση κυρίως των εδαφοκλιματικών συνθηκών οι οποίες επικρατούν στο χώρο πρασίνου που τον φιλοξενεί. Δυστυχώς, όμως, πάρα πολλές φορές έχουμε παρατηρήσει ότι το γκαζόν εγκαθίσταται σε έναν τόπο χωρίς να λαμβάνεται εξ αρχής ακόμα και καμμία μέριμνα για την βελτίωση του εδαφικού υποστρώματος που θα το φιλοξενήσει με επίπτωση να εμφανίζονται στη συνέχεια μικρά ή συνήθως μεγάλα προβλήματα. Τα τελευταία έχουν να κάμνουν με την περαιτέρω εκδήλωση φυτοπαθολογικών καταστάσεων ή με την αποτυχία να διατηρείται ο χλοοτάπητας σε αισθητικώς ικανοποιητικά επίπεδα κατά το αναμενόμενο ή συνήθως με την γένεση μεγάλων αρδευτικών και λιπαντικών αναγκών.
Το πιο σύνηθες και ιδιαιτέρως δυσεπίλυτο στην πράξη πρόβλημα το οποίο σχετίζεται με το χώμα που αποτελεί το έδαφος κάποιου ήδη εγκατεστημένου γκαζόν είναι η έντονη συνεκτικότητά του η οποία συνδυάζεται αρκετές φορές με υδροφοβικά φαινόμενα. Αυτό το συνεκτικό έδαφος επιδεινώνεται προϊόντος του χρόνου και επηρεάζει δυσμενώς τη χλόη στο να αρδεύεται, να λιπαίνεται και να αερίζεται, ενώ ταυτοχρόνως δεν της επιτρέπει να αναπτύξει το υπέργειο και υπόγειο τμήμα της με φυσιολογικό ρυθμό ή τρόπο. Δυστυχώς, αυτό το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός της υπάρξεως του ήδη εγκατεστημένου χλοοτάπητα, αφού έτσι δεν μπορούμε πια να προβούμε σε δραστικές και δυναμικές ενέργειες επεξεργασίας του χώματος χωρίς να βλάψουμε ή ακόμα και να καταστρέψουμε αυτόν τον χλοοτάπητα.
Το πρόβλημα της συνεκτικότητος του εδάφους μπορεί να οφείλεται σε πάρα πολλούς παράγοντες. Επιγραμματικώς και εν συντομία θα υποστηρίζαμε το ότι συνήθως έχει να κάμνει με την ίδια του τη σύσταση, τις επιβαρύνσεις τις οποίες υφίσταται πριν ή μετά την εγκατάσταση του γκαζόν, την προϋπάρχουσα χλωρίδα, τον όγκο και την ποιότητα των υδάτων που δέχεται ή την έκθεσή του σε αέρηδες. Επομένως, το ερώτημα που γεννάται έχει σχέση με το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο μείζον πρόβλημα χωρίς να προξενηθούν σοβαρές φθορές στο γρασίδι. Με το παρόν κείμενο θα ενημερώσουμε τις φίλες και τους φίλους της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ εν τάχει για τις σωστές και όχι ερασιτεχνικές ενέργειες που μπορούμε να πραγματοποιήσουμε για να αντιμετωπίσουμε μία τόσο δύσκολη κατάσταση, αλλά θα τονίσουμε με επίταση ότι όλες είναι πολύ σημαντικές και κοπιαστικές, οπότε η υλοποίησή τους χρήζει εξειδικευμένης επαγγελματικής εμπειρίας, αφού τυχόν λάθη μπορεί όχι απλώς να προξενήσουν ανήκεστο βλάβη στο γκαζόν, αλλά να ζημιώσουν και το χώμα. Επιπροσθέτως, οι αναφορές μας θα γίνουν λαμβάνοντας κατά νου τα κηποτεχνικά δεδομένα των ελληνικών ιδιωτικών και ιδιόχρηστων κήπων και τις αντίστοιχες δυνατότητες επεμβάσεων βάσει της επαγγελματικής εμπειρίας και των πρακτικών γνώσεων της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ. Ταυτοχρόνως θα επισημάνουμε το γεγονός ότι θεωρούμε ως δεδομένο ότι η άρδευση γκαζόν γίνεται με κατάλληλο νερό γιατί στην αντίθετη περίπτωση τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ενδεχομένως να είναι λίγο έως πολύ διαφορετικά.
Θα ξεκινήσουμε την αναφορά μας με την πιο αποτελεσματική επέμβαση η οποία, όμως, έχει αισθητά το μεγαλύτερο
χρηματικό κόστος από όλες. Είναι ο αερισμός εδάφους με τη χρήση ισχυρών διατρητήρων ή διακορευτών ή αεριστήρων. Στα προβληματικά εδάφη που μας ενδιαφέρουν καλό θα ήταν να γίνεται τους πρώτους μήνες της ανοίξεως ή στα μέσα του φθινοπώρου εάν υπάρχει ανάγκη, καθώς και να επαναλαμβάνεται αρχικώς για τουλάχιστον δύο ή τρία συνεχόμενα έτη. Απαγορεύεται να διενεργείται μετά από βροχή και όταν το έδαφος είναι πολύ υγρό ή ξηρό. Ο αερισμός του εδάφους σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο όταν γίνεται σωστά είναι μία σκληρή και επίπονη εργασία η οποία στοχεύει στο να αποσυμφορήσει το συνεκτικό έδαφος με την καταναγκαστική διάνοιξη οπών σε όλη την έκταση η οποία φιλοξενεί το χλοοτάπητα. Έχει ιδιαιτέρα σημασία να υπογραμμίσουμε το ότι αυτές οι οπές δημιουργούνται με αφαίρεση χώματος και όχι με απλή εισχώρηση στο έδαφος κάποιου αιχμηρού οργάνου, διότι στην δευτέρα περίπτωση μακροχρονίως τα αποτελέσματα των εργασιών μας κατά πάσα πιθανότητα όχι απλώς δεν θα είναι τα αναμενόμενα, αλλά η συμπίεση πέριξ της οπής που δημιουργείται θα δημιουργήσει επιπρόσθετες ανωμαλίες στον εδαφικό αερισμό και την κυκλοφορία του χορηγούμενου ύδατος, εφ' όσον τα εργαλεία δεν ενδείκνυνται για τέτοιες εργασίες. Στη σύγχρονη εποχή ο σωστά διενεργούμενος αερισμός εδάφους λαμβάνει χώρα με την βοήθεια βαρέων γεωργικών μηχανημάτων τα οποία είναι εφοδιασμένα με αξιόπιστους ισχυρούς βενζινοκίνητους κινητήρες. Στις πιο συνήθεις περιπτώσεις αυτοί οι κινητήρες επιτρέπουν σε ειδικά διαμορφωμένους μεταλλικούς σωλήνες να εισχωρούν με ακρίβεια, ομοιομορφία, δύναμη και ταχύτητα μέσα στο έδαφος. Οι τελευταίοι τρυπούν, διεισδύουν και εγκλωβίζουν τμήματα του συμπιεσμένου εδάφους τα οποία τα αποβάλλουν στην επιφάνεια για όσο διάστημα χρησιμοποιούμε το μηχάνημα. Αυτά τα τμήματα έχουν συνήθως σωληνοειδή εμφάνιση, ενώ στην κορυφή τους φέρουν το χόρτο από το γκαζόν μας οπότε μοιάζουν νοητά με καροτάκια και για αυτό έχει επικρατήσει να τα ονομάζουμε "καρότα". Τα καρότα, που συνήθως έχουν μήκος από οκτώ έως δώδεκα εκατοστά και διάμετρο από ένα έως δύο με τρία εκατοστά, στη συνέχεια συλλέγονται και γίνονται απορρίμματα ή χρησιμοποιούνται για παράδειγμα σε κομπόστα. Βεβαίως, πρόσκαιρα το γκαζόν θα έχει μία μάλλον ακαλαίσθητη εμφάνιση η οποία ενδεχομένως να παραξενέψει τους ιδιοκτήτες του, αλλά με την παρέλευση του χρόνου συντόμως θα αποκατασταθεί αυτή η οπτική ενόχληση. Από την άλλη μεριά οι οπές που δημιουργούνται στο έδαφος δεν εγκαταλείπονται στην τύχη τους, αλλά καλύπτονται πάση θυσία με εδαφοβελτιωτικά υλικά και εξειδικευμένες ουσίες λιπασμάτων σε συνδυασμό με μία γενική επισπορά των επιλεγμένων σπόρων, κατάλληλη χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων και αναπροσαρμογή των αρδευτικών κύκλων.
Σε αυτό το σημείο καλό θα ήταν να προβούμε σε μία σημαντική επισήμανση. Ένα από τα πιο ιδανικά υλικά το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με προσοχή στην κηποτεχνία για υποστηρικτικές εργασίες κατά τη συντήρηση γκαζόν, που σχετίζονται με την βελτίωση του εδάφους, είναι κάποιας μορφής ποταμίσιας άμμου ή μείγματος με τέτοια άμμο, παρ’ όλο που σαν υλικό δεν είναι ευρέως αρκετά προσβάσιμο για τα εν γένει ελληνικά κηποτεχνικά δρώμενα. Οι κόκκοι της έχουν εντυπωσιακώς αξιόλογη ικανότητα να παρεισφρέουν σταδιακώς στο υπάρχον εδαφικό υπόστρωμα περιορίζοντας την επικίνδυνη συνεκτικότητά του και ταυτοχρόνως η άμμος σε σωστές αναλογίες επιχωματώσεως ευθύνεται ελάχιστα για την ανάπτυξη μυκητολογικών προβλημάτων χάρις στην ικανότητά της να αερίζεται πολύ, αλλά και να είναι ευκόλως διαπερατή από τους υδάτινους όγκους. Όμως, υπάρχει μία ιδιαιτέρως σημαντική λεπτομέρεια την οποία οφείλουμε πάντοτε να γνωρίζουμε. Πρέπει υποχρεωτικώς να είμαστε ενήμεροι περί της προελεύσεως της άμμου, καθώς και να είμαστε απολύτως βέβαιοι για το ότι δεν προέρχεται από τόπους οι οποίοι είναι βεβαρυμμένοι με ρύπους ή επικίνδυνα στοιχεία, όπως είναι για παράδειγμα τα απόβλητα βιομηχανιών. Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύουμε να ρυπάνουμε το έδαφος του γκαζόν, αλλά μπορεί ακόμα και να βλάψουμε την ανθρώπινη υγεία σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις. Για αυτό το λόγο, όπως πράττουμε και εμείς όταν εκτελούμε τις εργασίες μας, όταν έχουμε και την παραμικρή αμφιβολία ή υποψία περί της ποιότητος της άμμου καταφεύγουμε συνήθως στην χρήση κατάλληλων και απολυμασμένων εδαφοβελτιωτικών υλικών τα οποία μπορεί να προμηθευθεί ο κάθε επαγγελματίας ή μη από την αγορά διαθέτοντας το πλεονέκτημα ότι δεν συμβάλλουν τόσο πολύ όσο η επαναλαμβανόμενη χρήση της άμμου στην ανάπτυξη υδροφοβικών φαινομένων στο έδαφος.
Εν συνεχεία ένας δεύτερος τρόπος επεμβάσεως έχει να κάνει με την ειδική εφαρμογή της μεθόδου για την επιφανειακή
επιχωμάτωση ή αλλιώς "καπάκι" ή με βάση τη διεθνή ορολογία "top dressing". Στη συγκεκριμένη περίπτωση που μελετάμε σχετικώς με την αντιμετώπιση του συνεκτικού εδάφους πρέπει να τονίσουμε το ότι η επιφανειακή επιχωμάτωση λειτουργεί επικουρικώς σε μία προσπάθεια έτσι ώστε να βελτιώσουμε το υπάρχον επιφανειακό έδαφος. Τούτη η βελτίωση επιτυγχάνεται με τη σταδιακή, μακροχρόνια μεταβολή της δομής και συστάσεως των ανώτερων στρωμάτων, ενώ παραλλήλως επιταχύνουμε κατά το δυνατόν τη διαδικασία αποσυμφορήσεως του εδάφους με ειδικά σκευάσματα τα οποία είναι πραγματικώς βιολογικά και υπό την έννοια αυτή με στρατηγική τακτική θα ενισχύσουμε τα φυτά του γκαζόν με πρόσθετες άμυνες για να ανταπεξέρχονται πιο αποτελεσματικώς σε καταπονήσεις που πρόκειται να υποστούν εξ αιτίας του εδαφικού προβλήματος. Καλό θα ήταν να διευκρινίσουμε ότι αυτή την φορά η επιχωμάτωση πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά κάθε έτος στην αρχή της ανοίξεως ή του φθινοπώρου, αλλά εάν υπάρχει η δυνατότης προτείνουμε να διενεργείται δύο φορές κάθε έτος την άνοιξη και το φθινόπωρο για μία περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών. Βασικός σύμμαχός μας σε αυτήν την προσπάθεια όσο και εάν φανεί παράξενο είναι η δραστηριότητα κάποιων μυκήτων οι οποίοι δρουν με την μορφή την οποία καλούμε "μυκόρριζα". Αυτοί οι μύκητες χορηγούνται στο έδαφος με διασπορά κάθε φορά που πραγματοποιούμε επιχωμάτωση ή συχνότερα. Η επανάληψη της εφαρμογής τους απαιτεί την παρεμβολή χρονικών μεσοδιαστημάτων τη διάρκεια των οποίων θα καθορίσει αυστηρότατα το άτομο που έχει αναλάβει την συντήρηση γκαζόν.
Καλό θα ήταν να αναφέρουμε λίγα πράγματα για τη μυκόρριζα, διότι έχουμε παρατηρήσει ότι περιβάλλεται από ένα πέπλο
άγνοιας και μυστηρίου γύρω από την εφαρμογή της η οποία εμπίπτει στην πραγματική βιολογική γεωργία σε ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους, παρ’ όλο που μυκόρριζες συναντώνται πανταχόθεν στη Φύση. Μπορεί να αξιοποιηθεί όχι μόνο στην περίπτωση του γκαζόν, αλλά σε όλα τα καλλωπιστικά και δη τα καρποφόρα φυτά του κήπου. Στην ουσία η σύνθετος ελληνική λέξη "μυκόρριζα" ή διεθνώς "mycorrhiza" υποδηλώνει το νόημα που αντιπροσωπεύει. Συγκεκριμένα σαν έννοια προσδιορίζει μία ιδιόμορφη σχέση συμβιώσεως ανάμεσα σε ένα ανώτερο φυτό και έναν τουλάχιστον συγκεκριμένο, μη φυτοπαθογόνο μύκητα. Η μυκόρριζα με απλά και εκλαϊκευμένα λόγια είναι μία εξειδικευμένη δομή η οποία δημιουργείται αρχικώς από την άρρηκτο σύνδεση κάποιων εξειδικευμένων τμηματικών μορφών του μύκητα, που ονομάζονται "μυκηλιακές υφές", με τα ακροτελεύτια ριζικά ινίδια στη ρίζα του φυτού και στην συνέχεια ενδέχεται να εξαπλωθούν αυτές οι μυκηλιακές υφές σε μεγαλύτερο μέρος του ριζικού συστήματος. Εάν η σύνδεση διατηρηθεί και περιβάλλει τα εξωτερικά τμήματα της ρίζας τότε έχουμε την "εξώτροφο μυκόρριζα", αλλιώς εάν προχωρήσει στο εσωτερικό τους δημιουργείται η "ενδότροφος μυκόρριζα". Μόλις επιτευχθεί αυτή η ένωση ξεκινάει μία συμβιωτική σχέση με αμοιβαία οφέλη για το μύκητα, αλλά και για το φυτό. Μέχρι να ξεκινήσει η συμβίωση ο χλοοτάπητας μπορεί για ένα μικρό διάστημα να δείχνει καταπονημένος και ταλαιπωρημένος διότι η προσκόλληση του μύκητα στα πρώτα στάδια προξενεί αντίδραση από τα κύτταρα στις ρίζες. Όταν, όμως, επέλθει ισορροπία και αρχίσει η συμβίωση ανταλλάσσονται αρμονικά πλέον διάφορα χρήσιμα ανόργανα άλατα (πχ φωσφορικά), νερό και αζωτούχα λιπαντικά στοιχεία μέσω του εδάφους υπέρ του φυτού με κυρίως υδατάνθρακες (άμυλο) υπέρ του μύκητα. Επιπλέον, ενδέχεται αναλόγως του μύκητα να ενισχυθεί η εξωτερική επιφάνεια των ριζών, ενώ η παρουσία του συμβιωτικού μύκητα λειτουργεί αποτρεπτικώς, αλλά όχι παντελώς, κατά της αναπτύξεως αποικιών επικίνδυνων φυτοπαθογόνων μυκήτων, όπως είναι για παράδειγμα το πύθιο ή το φουζάριο. Έτσι, σε γενικές γραμμές ο χλοοτάπητας ο οποίος σε ένα συνεκτικό έδαφος δυσκολεύεται από μόνος του να ανταπεξέλθει σε καταπονήσεις, με την ευεργετική παρουσία της μυκόρριζας αποκτάει στην ουσία έναν ακούραστο υπόγειο εργάτη ο οποίος τον βοηθάει να αξιοποιήσει νερό και θρεπτικές ουσίες με τρόπο που χωρίς αυτόν θα ήταν εξαιρετικώς δύσκολο να γίνει. Κλείνοντας την αναφορά μας στην μυκόρριζα, όμως, θα πρέπει να διευκρινίσουμε το ότι η διασπορά του συμβιωτικού μύκητα στο έδαφος πρέπει να γίνει με απόλυτο έλεγχο και γνώση των δοσολογιών γιατί η οποιαδήποτε τεχνητή παραβίαση των φυσικών ισορροπιών ενδέχεται να οδηγήσει σε φυτοπαθολογικά φαινόμενα, όπως η εκδήλωση τοξικοτήτων ή η παθογόνος υπερεξάπλωση των χορηγούμενων μυκήτων.
Η τρίτη παρέμβαση που είμαστε εις θέσιν να πραγματοποιήσουμε προκειμένου να βελτιώσουμε ένα συνεκτικό έδαφος το
οποίο έχει αναπτύξει υδροφοβικά χαρακτηριστικά και διαθέτει εγκατεστημένο χλοοτάπητα, έτσι ώστε να αξιοποιούνται όσο το δυνατόν καλύτερα κυρίως το χορηγούμενο νερό και οι διαλυμένες θρεπτικές ουσίες, προσδιορίζεται από τη χρήση εξειδικευμένων και μάλλον δυσεύρετων διαβρεκτικών ουσιών ή ουσιών δράσεως επιφανείας εδάφους ή water agents. Για μεγίστη και παρατεταμένη μακροπρόθεσμη απόδοση των σκευασμάτων η εφαρμογή τους πρέπει να γίνεται σε ετήσια βάση με την εφαρμογή αυστηρού προγράμματος χορηγήσεων των εν λόγω ουσιών το οποίο οφείλουμε να τηρούμε απαρεγκλίτως, παρ' όλο που υπάρχουν και προϊόντα με βραχυχρόνια απόδοση. Το πρόγραμμα υλοποιείται κάθε έτος αρχίζοντας από περίπου στα μέσα της ανοίξεως έως τις αρχές ή τα μέσα του φθινοπώρου. Σε γενικές γραμμές στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα υποστηρίζαμε το ότι είναι η διαδικασία με το σχετικώς μικρότερο κόστος χωρίς αυτό να σημαίνει πάντοτε ότι συνοδεύεται από μικρή αποτελεσματικότητα. Με απλά λόγια τα διαβρεκτικά υλικά τα οποία θα χρησιμοποιηθούν έχουν τέτοια σύσταση και αναλογία χημικών ουσιών ώστε να στοχεύουν και τελικώς να επιτυγχάνουν τη μείωση της επιφανειακής τάσεως του ύδατος αρδεύσεως, οπότε βελτιώνουν κατά πολύ την ικανότητά του να διαχέεται στις δομές του εδάφους και το καθιστούν ταυτοχρόνως ικανό να διεισδύει με μεγαλύτερη ευκολία στα ανώτερα συνεκτικά επίπεδα του εδάφους όπου εκτείνεται η περιοχή της ριζόσφαιρας του χλοοτάπητος. Δηλαδή, με τους διαβρέκτες στην ουσία δεν αλλάζουμε την δομή ή τη σύσταση του εδάφους όπου φιλοξενείται το γρασίδι, αλλά τον τρόπο με τον οποίο κυκλοφορεί το νερό μέσα σε αυτό το έδαφος συμπαρασύροντας μαζί του τον αέρα και κάθε απαραίτητη θρεπτική ουσία προς όφελος του γκαζόν. Κατορθώνουμε τεχνητά να προωθήσουμε στις ρίζες τα απαραίτητα εφόδια για την ανάπτυξη του γκαζόν, κάτι που δεν μπορεί να γίνει τόσο αποτελεσματικώς όταν το έδαφος παραμένει συνεκτικό.
Όλες οι τρεις προαναφερθείσες δράσεις είναι αυτές που ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση ενός συνεκτικού εδάφους όπου υπάρχει ήδη εγκατεστημένος χλοοτάπητας σε έναν ελληνικό ιδιωτικό και ιδιόχρηστο χώρο πρασίνου. Η επιλογή και εφαρμογή κάποιας εξ αυτών ή του συνδυασμού τους γίνεται με βάση τις ανάγκες του γκαζόν, τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και φυσικώς τις οικονομικές δυνατότητες των ιδιοκτητών του χώρου. Η συμβουλή της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ είναι πάντοτε να λαμβάνει χώρα κάποια εξ αυτών όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και όσο πιο νεαρή σε ηλικία είναι η χλόη προκειμένου να περιοριστούν ή να παύσουν νωρίς οι όποιες δυσμενείς επιπτώσεις από το συνεκτικό έδαφος, αφού υπάρχουν δυσμενείς καταστάσεις στην υγιεινή του γκαζόν οι οποίες δεν είναι αντιμετωπίσιμες ή αναστρέψιμες και δυστυχώς, η μόνη λύση είναι η καταστροφή του γρασιδιού. Αλλά κλείνοντας θα επαναλάβουμε ότι το καλύτερο είναι να προλαμβάνουμε μία άσχημη κατάσταση παρά να την αντιμετωπίζουμε, οπότε πριν εγκαταστήσουμε το γκαζόν μας θα ήταν δέον πρωταρχικώς να δώσουμε έμφαση στην καλή επεξεργασία του χώματος και στην διαμόρφωση ενός άρτιου αρδευτικού δικτύου.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων