Διά τροφοπενίες φυτών, την τροφοπενία φωσφόρου εις τα κηπευτικά ή phosphorus deficiency και τη σχέση που έχει ο φώσφορος με την ένδεια φυτών, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Οι φίλες κα ιοι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ γνωρίζουν το γεγονός ότι όλα τα καλλωπιστικά φυτά κήπου υφίστανται ποικίλες
καταπονήσεις και προβλήματα τα οποία επηρεάζουν την ανάπτυξη, την ανθοφορία, την καρποφορία και εν γένει την υγιεινή τους. Προκειμένου οι φυτικοί οργανισμοί να διεκπεραιώνουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται μεταξύ άλλων να προμηθεύονται πρώτες ύλες, δηλαδή θρεπτικά στοιχεία, κυρίως από το έδαφος. Όταν δεν είναι σε θέση να τροφοδοτούνται με τα απαραίτητα στοιχεία ή όταν δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα υπάρχοντα, τότε εκδηλώνονται διατροφικές διαταραχές οι οποίες είναι οι τροφοπενίες φυτών. Το πλήθος των τροφοπενιών είναι συνάρτηση του πλήθους των θρεπτικών στοιχείων, ενώ οι επιπτώσεις τους ποικίλουν αναλόγως της εντάσεως του φαινομένου. Από τα πιο ευπαθή φυτά είναι τα κηπευτικά των οποίων η καλλιέργεια είναι συνήθως εντατική και βραχύβια. Οι διατροφικές απαιτήσεις πολλών κηπευτικών είναι μεγάλες και για αυτό εκδηλώνονται συχνότερα στους ελληνικούς ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους των οποίων η γονιμότητα ή η ποιότητα του εδάφους αρκετές φορές είναι προβληματικές. Από τις πιο σημαντικές τροφοπενίες είναι η ένδεια φωσφόρου, δηλαδή η τροφοπενία φωσφόρου ή phosphorus deficiency.
Ο φώσφορος ή P, όπως έχει επισημάνει η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ σε άλλα άρθρα κήπου από τη δημοσιοποιημένη βάση δεδομένων της, είναι ένα από τα μεγαλοστοιχεία τα οποία χρειάζονται στα φυτά. Κατά κανόνα τα ελληνικά εδάφη περιέχουν ικανοποιητικές συγκεντρώσεις του εν λόγω στοιχείου, το οποίο απορροφάται κυρίως μέσω των ριζών. Χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση το εδαφικό υπόστρωμα εμπλουτίζεται σε ενώσεις με φώσφορο κατά κανόνα από τη φυσική διάλυση διάφορων συστατικών δομικών στοιχείων του εδάφους. Οι φυσικές διαβρώσεις σε συνδυασμό με τα καιρικά φαινόμενα, όπως είναι για παράδειγμα οι έντονες βροχοπτώσεις, μπορούν να περιορίσουν την παρουσία του. Η ανθρώπινη παρέμβαση, όμως, κυρίως με την μορφή της εντατικής καλλιέργειας και της απομακρύνσεως φυτικού υλικού σε συνδυασμό με την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων έχει διαταράξει την φυσική ανακύκλωση του εν λόγω στοιχείου στο καλλιεργούμενο έδαφος.
Πρέπει να επισημάνουμε το ότι ο φώσφορος μέσα στους φυτικούς ιστούς είναι ένα αρκετά ευκίνητο στοιχείο και μετακινείται εύκολα προς τα νεώτερα φύλλα, οπότε η έλλειψή του παρατηρείται σε πρώτο στάδιο στα κατώτερα φύλλα, δηλαδή στα παλαιότερα ή μεγαλύτερης ηλικίας φύλλα από τα κηπευτικά. Αντιθέτως, σε γενικές γραμμές μέσα στο έδαφος η μετακίνησή του προς τα κατώτερα στρώματα λαμβάνει χώρα με αρκετά αργούς ρυθμούς αναλόγως βεβαίως των εδαφοκλιματικών επιδράσεων, οπότε καλό θα ήταν όταν ξεκινάει μία καλλιέργεια να εμπλουτίζεται το έδαφος με κατάλληλες ποσότητες από φώσφορο. Όταν λιπαίνεται ένα έδαφος δεν θα πρέπει να λησμονείται το ότι ο φώσφορος ανταγωνίζεται άλλα στοιχεία, όπως είναι για παράδειγμα το άζωτο, το κάλιο ή ο σίδηρος, ενώ μπορεί να εκδηλώσει συνεργία με το μαγνήσιο. Επίσης, αναλόγως της εδαφικής οξύτητος προσλαμβάνεται από τις ρίζες με τη μορφή διαφορετικών ιόντων, ενώ η πιο αποτελεσματική απορροφητικότητα επιτυγχάνεται όταν η οξύτητα αυτή είναι λίγο χαμηλή. Τους κρύους μήνες του έτους κατά τους οποίους η θερμοκρασία του εδάφους κατέρχεται αρκετά, η αξιοποίησή του δυσχεραίνεται ιδιαιτέρως όταν η περιοχή της ριζόσφαιρας στερείται ικανοποιητικών υδάτινων αποθεμάτων.
Η σημασία του φωσφόρου για τα φυτά είναι τεράστια. Είναι το στοιχείο το οποίο με απλά και εκλαϊκευμένα λόγια συμμετέχει καθοριστικά στη διαμόρφωση των ενεργειακών αποθεμάτων των φυτικών οργανισμών, αλλά και στην αξιοποίηση ουσιών, όπως είναι οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες για τη λειτουργία των ιστών προκειμένου να αντιστέκονται σε ασθένειες και να παραμένουν υγιή τα φυτά. Χάρις εις αυτό το χαρακτηριστικό, ειδικώς τα νεαρά φυτά κατά τα πρώτα στάδια της εδραίωσεώς τους μπορούν να διαμορφώσουν το ριζικό τους σύστημα και να μεταβούν σε μετέπειτα αναπτυξιακά στάδια. Επίσης, χωρίς φώσφορο τα κηπευτικά του κήπου δεν θα μπορούν να ολοκληρώσουν την αναπαραγωγική τους διαδικασία.
Η τροφοπενία του φωσφόρου έχει σαν επίπτωση την καθυστέρηση ή ανάσχεση της αναπτύξεως του φυτού και την
υποβάθμιση της ποιότητος των παραγόμενων καρπών. Στην πράξη παρατηρείται πιο συχνά στα νεαρής ηλικίας κηπευτικά φυτά, ιδιαιτέρως όταν αυτά εκτίθενται στις χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες. Όπως προαναφέρθηκε, επειδή ο φώσφορος μέσα στο φυτό είναι ευκίνητος, η έλλειψή του προξενεί αρχικώς συμπτώματα στα κατώτερα φύλλα. Συγκεκριμένα τα παλαιότερης ηλικίας πράσινα φύλλα αρχικώς αποκτούν ένα πιο έντονο πράσινο χρώμα στην άνω πλευρά, αλλά από την κάτω σταδιακώς μεταχρωματίζονται εκδηλώνοντας μελανοϊώδη απόχρωση η οποία με την πάροδο του χρόνου επεκτείνεται σε όλη την φυλλική επιφάνεια. Οι βλαστοί και οι μίσχοι των φύλλων του πάσχοντος φυτού γίνονται λεπτοί και ξυλώδεις αποκτώντας ανάλογη μελανοϊώδη εμφάνιση. Όσον αφορά στην καρποφορία, αυτή συνήθως γίνεται όψιμη, ενώ οι καρποί υποφέρουν από νανισμό. Επιπροσθέτως, τα αναπαραγωγικά όργανα του φυτού δεν είναι ικανά να επιτελέσουν αποτελεσματικώς τη λειτουργία τους με επίπτωση η γονιμοποίηση να κρίνεται προβληματική. Σε εκτεταμένη τροφοπενία φωσφόρου το φυτό αποκτά μία παρηκμασμένη όψη η οποία είναι χρωματικός συνδυασμός του βαθυπράσινου, μελονοϊώδους και κυανού χρώματος.
Οι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν ένα κηπευτικό φυτό κατά την καλλιέργειά του σε έναν ιδιωτικό και
ιδιόχρηστο κήπο στο να υποστεί τροφοπενία φωσφόρου είναι αρκετοί. Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ με βάση τις εμπειρίες της από τις κηπουρικές εργασίες στους κήπους τους οποίους περιποιείται, θα υποστήριζε τι γεγονός ότι οι πιο συνηθισμένες αιτίες για την εκδήλωση του φαινομένου είναι το νεαρό της ηλικίας του φυτού ή η αδυναμία του να προσαρμοσθεί κατά την μεταφύτευσή του σε συνδυασμό με χαμηλές εδαφικές θερμοκρασίες. Ομοίως, τα συμπιεσμένα εδάφη με την κακή κυκλοφορία αέρα και τροφοδοσία θρεπτικών ουσιών μπορούν να προκαλέσουν τροφοπενία φωσφόρου. Δεν είναι σπάνιο το να εκδηλώνεται τροφοπενία φωσφόρου όταν καλλιεργούνται κηπευτικά σε εδάφη κήπων όπου παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση ασβεστίου και είναι ιδιαιτέρως αλκαλικά ή σε εκείνα τα οποία είναι ελαφρά ή πολύ όξινα ή όταν τους έχει χορηγηθεί υπερβολική λιπαντική ουσία με άζωτο ή οργανική ύλη.
Τέλος, όταν εντοπισθεί η ύπαρξη σχετικού προβλήματος, χρειάζεται να προσδιορισθεί η αιτία που προκάλεσε την τροφοπενία φωσφόρου. Η συγκεκριμένη διατροφική ανωμαλία μπορεί να αντιμετωπιστεί με την προσεκτική χορήγηση σε κατάλληλες δοσολογίες φωσφορικών λιπασμάτων, όπως είναι για παράδειγμα τα υπερφωσφορικά προϊόντα ή η φωσφορική αμμωνία, είτε κυρίως από το έδαφος, είτε διαφυλλικώς.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων